ប្រធានាធិបតីប្រកាសតម្លើងពន្ធនាំចូលពីកម្ពុជា៤៩ភាគរយលើសប្រទេសផ្សេងៗដោយសំអាងថាកម្ពុជាដាក់ពន្ធ៩៧ភាគរយ
07-June-2025 / សេដ្ឋកិច្ច
អាមេរិកកម្ពុជា៖ព្រឹកនេះលោកប្រធានាធិបតីត្រាំបានធ្វើការតម្លើងពន្ធ៤៩ភាគរយ សម្រាប់កម្ពុជាលោកត្រាំថាយកពីអាម៉េរិក៩៧ភាគរយ លើទំនិញនាំចូលកម្ពុជា។ទាក់ទងនឹងយកពន្ធទៅមក (Reciprocal Tariff) នេះ លោកត្រាំ និយាយថា៖ «គេធ្វើយ៉ាងម៉េចមកលើយើង យើងធ្វើបែបនោះទៅគេវិញ។ វាជារឿងធម្មតាបំផុត»។
ប្រធានាធិបតី ដូណាល់ ត្រាំ អះអាងថា ផែនការពន្ធទៅវិញទៅមកនេះ គឺជាមធ្យោបាយមួយដើម្បីកែសម្រួលអត្រាពន្ធទាបរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ឱ្យស្របតាមអត្រាពន្ធដែលប្រទេសផ្សេងៗដាក់លើអាមេរិក ក៏ដូចជាទប់ទល់នឹងឧបសគ្គមិនមែនពន្ធដែលរារាំងការនាំចេញរបស់អាមេរិក។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ទម្រង់ពិតប្រាកដនៃពន្ធនៅតែមិនច្បាស់លាស់ ដោយមានរបាយការណ៍ថា លោក ត្រាំ កំពុងពិចារណាដាក់ពន្ធសកលរហូតដល់ ២០%។
សូមបញ្ជាក់ថាបើតាមរយៈសម្រង់តួលេខចេញពីប្រភពនានា បានឱ្យដឹងថា ពន្ធលើប្រទេសចិនដែលអាមេរិកដាក់មានចំនួន ៣៤% បន្ថែមពីលើពន្ធចាស់ ២០% នាំឱ្យពន្ធសរុបកើនឡើង ៥៤%, ។សហភាពអឺរ៉ុប ២០%, ជប៉ុន ២៤%, អូស្ត្រាលី ១០%, ឥណ្ឌា ២៦%, កូរ៉េខាងត្បូង ២៥%, តៃវ៉ាន់ ៣២%, បង់ក្លាដេស្ហ ៣៧%, ស្វីស ៣១%, អាហ្វ្រិកខាងត្បូង ៣០%, អ៊ីស្រាអែល ១៧%, ស្រីលង្កា ៤៤% និងប្រទេសជាច្រើនទៀត។ ដោយឡែក ប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ាន រួមមាន វៀតណាម ៤៦%, កម្ពុជា ៤៩%, មីយ៉ាន់ម៉ា ៤៤%, ឥណ្ឌូណេស៊ី ៣២%, ប្រទេសថៃ ៣៦%, ម៉ាឡេស៊ី ២៤%, ហ្វីលីពីន ១៧%, សិង្ហបុរី ១០%, ឡាវ ៤៨% ។ទន្ទឹមនេះ លោក ត្រាំ បានប្រកាសដាក់ពន្ធក៏មាន ប្រតិកម្មពីអន្តរជាតិក៏បានបន្តកើតមានផងដែរ ដោយប្រធានធនាគារកណ្តាលអឺរ៉ុប លោកស្រី Christine Lagarde បានព្រមានថា ការដំឡើងពន្ធតាមគម្រោងរបស់លោក ត្រាំ នឹងមានផលវិបាកអវិជ្ជមានជាសកល។ លោកស្រីបានគូសបញ្ជាក់ថា ផលប៉ះពាល់នឹងមានភាពខុសគ្នាអាស្រ័យលើវិសាលភាព ផលិតផលគោលដៅ រយៈពេលអនុវត្ត និងលទ្ធភាពនៃកិច្ចចរចា។
សម្រាប់កម្ពុជាវិញលោកកាស៊ីបាណិត( Casey Barnett )ប្រធានសភាពាណិជ្ជកម្មសហរដ្ឋអាម៉េរិកប្រចាំនៅកម្ពុជាបានព្រមានថា ប្រសិនបើរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនដោះស្រាយបញ្ហាពន្ធ៤៩% ដែលលោក ដូណាល់ ត្រាំប្រធានាធិបតីអាម៉េរិកដាក់លើកម្ពុជាឱ្យបានហ្មត់ចត់នៅសប្តាហ៍នេះទេ នោះនឹងបំផ្លាញសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា និងបង្កើតឲ្យមានវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងជ្រៅ បាត់បង់ការងាររាប់សែននាក់ អស្ថិរភាពសង្គម និងលំហូរចេញមូលធនយ៉ាងឆាប់រហ័ស។ លោកបានសង្កត់ធ្ងន់ថា កម្ពុជានាំចូលទំនិញពីសហរដ្ឋអាម៉េរិកត្រឹមតែ350លានដុល្លារប៉ុណ្ណោះ ដូច្នេះវានឹងត្រូវចំណាយតិចតួចសម្រាប់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងការអនុញ្ញាតឱ្យទំនិញទាំងអស់របស់សហរដ្ឋអាម៉េរិកអាចនាំចូលទីផ្សារកម្ពុជាដោយគ្មានពន្ធ ហើយកម្ពុជាគួរតែផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណយ៉ាងឆាប់រហ័សដល់អាជីវកម្មរបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិកដូចជា Starlink ជាដើម។សូមបញ្ជាក់ថាអាមេរិកជាទីផ្សារនាំចេញធំសម្រាប់កម្ពុជាក្នុងតម្លៃនាំចេញជាង១០ពាន់លានដុល្លារតែកម្ពុជាគឺជាទិផ្សារនាំចូលទំនិញធំពីប្រទេសចិនក្នុងតម្លៃជាំង១១ពាន់លាន់ដុល្លារ។
យ៉ាងណាមិញ អ្នកជំនាញផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម និងជាអតីតប្រធានសភាពាណិជ្ជកម្មអឺរ៉ុបប្រចាំនៅកម្ពុជា (EuroCham Cambodia) ឆ្នាំ ២០១៦-២០២០វិញ បានច្រានចោលតួលេខកម្ពុជាយកពន្ធលើទំនិញនាំចូលើពីអាមេរិក៩៧ភាគរយ។ លោក Arnaud Darc ដែលស្ថាបនិក និងបច្ចុប្បន្នជានាយកប្រតិបត្តិនៃក្រុមហ៊ុនបដិសណ្ឋារកិច្ច Thalias បានបង្ហោះសារនៅហ្វេសប៊ុក យ៉ាងដូច្នេះថា៖ «បើក្រឡេកមើលពីតំបូង វាគួរឱ្យភ្ជាក់ផ្អើល។ ប៉ុន្តែនៅពេលជីកកកាយឱ្យជ្រៅទៅ វាកាន់តែច្បាស់៖ តួលេខនេះ គឺបំភ័ន្ត និងជំរុញដោយនយោបាយ ដោយមិនផ្អែកលើតារាងពន្ធគយផ្លូវការ ឬតួលេខពី WTO (អង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក) ណាមួយទេ»។«ក្នុងនាមជាអ្នកនាំចូល និងប្រតិបត្តិការក្នុងប្រទេសកម្ពុជាប្រចាំថ្ងៃ» លោក Arnaud Darc បានពន្យល់ជាលម្អិតអំពីរបៀបដែលកម្ពុជាដាក់ពន្ធលើទំនិញអាមេរិក យ៉ាងដូច្នេះថា៖ «កម្ពុជាជាសមាជិក WTO និងប្រើតារាងពន្ធសម្រាប់ប្រទេសទទួលបានការអនុគ្រោះបំផុត (MFN) សម្រាប់ប្រទេសដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលមិនមានកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីជាមួយកម្ពុជា»។
ខណៈអះអាងថា ពន្ធរបស់កម្ពុជាលើទំនិញអាមេរិកខ្ពស់ឬទាបអាស្រ័យលើមុខទំនិញ លោកបានបន្តគូសបញ្ចាក់ថា ពន្ធសំខាន់ៗដែលត្រូវមើលរួមមាន៖១. ពន្ធនាំចូល៖ សម្រាប់ប្រទេស MFN ត្រូវទទួលជាប់អត្រាពន្ធ ០-៣៥ ភាគរយ អាស្រ័យលើប្រភេទទំនិញ។ ជាឧទាហរណ៍៖ ទូរស័ព្ទ ០ ភាគរយ, ស្រាក្រហម ៣៥ ភាគរយ និងចំណីអាហារកែច្នៃ ១៥-៣៥ ភាគរយ។២. ពន្ធលើតម្លៃបន្ថែម (VAT)៖ ១០ ភាគរយ ស្ទើរគ្រប់មុខទំនិញ។
៣. ពន្ធពិសេស (Excise)៖ ប្រើតែចំពោះមុខទំនិញមួយចំនួនប៉ុណ្ណោះ ដូចជា គ្រឿងស្រវឹង (១០-៣៥ ភាគរយ) យានយន្ត (១០-៤៥ ភាគរយ ដោយផ្អែកលើទំហំម៉ាស៊ីន) និងថ្នាំជក់ (លើសពី ២០ ភាគរយឡើងទៅ) ជាដើម។
៤. អាករសម្រាប់បំភ្លឺសាធារណៈ (PLT)៖ ៣ ភាគរយ សម្រាប់តែលើមុខទំនិញប្រណិតៗប៉ុណ្ណោះ។
ជាឧទាហរណ៍ជាក់ស្ដែង លោក Arnaud Darc ការនាំចូលស្រាក្រហមអាមេរិក ១ ដប ត្រូវជាប់ពន្ធនាំចូល ៣៥ ភាគរយ ពន្ធពិសេស ៣៥ ភាគរយ និង VAT ១០ ភាគរយ។ សរុបបន្ទុកពន្ធទាំងអស់ ប្រហែល ១០០ ភាគរយ ប៉ុន្តែនេះគិតតែលើមុខទំនិញមួយនេះប៉ុណ្ណេះ។ យ៉ាងណាមិញ ជាឧទាហរណ៍មួយទៀត ការនាំចូលកុំព្យូរទ័រពីអាមេរិក ១ គ្រឿង មិនជាប់ពន្ធនាំចូល ឬពន្ធពិសេសនោះទេ ដោយជាប់តែ VAT ១០ ភាគរយ ប៉ុណ្ណោះ។ បន្ទុកពន្ធទាំងមូល សរុប ១០ ភាគរយ។
ក្រោមឧទាហរណ៍ទាំងអស់នេះហើយ លោក Arnaud Darc បានលើកឡើងថា កម្ពុជាប្រើអត្រាពន្ធដោយផ្អែកលើប្រភេទទំនិញ ប្រព័ន្ធសុខដុមនីយកម្ម (HS Code) មិនមែនអត្រាពន្ធគ្របដណ្ដប់លើប្រទេសទាំងមូលនោះទេ។
ក្រោមការគូសបញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះថា អតីតប្រធាន EuroCham ដដែលចោទសួរយ៉ាងដូច្នេះថា តើតួលេខ ៩៧ ភាគរយ របស់រដ្ឋបាល ត្រាំ បានមកពីណា? លោកបន្តយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «វាមិនច្បាស់លាស់។ វាមិនត្រូវគ្នានឹងសៀវភៅពន្ធគយរបស់កម្ពុជា ឬទិន្នន័យពី WTO និហិតដ្ឋានព័ត៌មានពាក់ព័ន្ធនឹងពាណិជ្ជកម្មអាស៊ាន (ATR) ឬអគ្គនាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាករកម្ពុជា នោះទេ»។
លោក Arnaud Darc បានបន្ថែមទៀតថា ក្រាហ្វិកតួលេខរបស់រដ្ឋបាល ត្រាំ បែបនេះ មានភាពទាក់ទាញ ប៉ុន្តែវាសាមញ្ញពេក និង «បង្ខូចទ្រង់ទ្រាយពិតនៃពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ»។ លោកបន្តថា៖ «កម្ពុជាមិនដាក់ជញ្ជាំងពន្ធខ្ពស់ប្រឆាំងនឹងសហរដ្ឋអាមេរិកទេ តាមពិត ព្រះរាជាណាចក្រនេះនាំចូលទំនិញពីសហរដ្ឋអាមេរិករាប់លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំៗ ហើយពន្ធដែលបានអនុវត្ត គឺស្របតាមស្តង់ដារ WTO ទាំងអស់»។សូមបញ្ជាក់ថាកម្ពុជាធ្លាប់មានការអនុគ្រោះពន្ធពីអាមេរិកតាមប្រពន្ធ័MFNនិងតាមប្រពន្ធ័GSPប៉ុន្តែប្រពន្ធអនុគ្រោះពន្ធទាំងនេះលែងមានសម្រាប់កម្ពុជាទៀតហើយដោយមេដឹកនាំកម្ពុជាយើងមិនខ្វល់ខ្វាយនិងការធ្វើការចរចារអ្វីឡើយ។ម្យ៉ាងប្រទេសកម្ពុជាឆ្នាំ២០២៥នេះក៏លែងជាប្រទេសក្រីក្រផងដែរបើតាមការប្រកាសដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ។
