អ្នកស្រីកន្និដ្ឋានៅអាមេរិកលើកឡើងពីក្តីបារម្ភចំពោះធម្មនុញ្ញវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មានដែលទើបដាក់ចេញឲ្យអនុវត្តន៍
ភ្នំពេញ៖ អ្នកស្រី សុខ កន្និដ្ឋា ជាអ្នកបង្កើតមាតិកា និងជាអ្នកអត្ថាធិប្បាយពីបញ្ហាសង្គមដ៏លេចធ្លោរម្នាក់ បានសម្តែងការព្រួយបារម្ភទាក់ទងនឹង «ធម្មនុញ្ញវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាន» ដែលត្រូវបានប្រកាសឱ្យប្រើប្រាស់នាពេលថ្មីៗនេះដោយក្រសួងព័ត៌មានកម្ពុជា។
ធម្មនុញ្ញដែលត្រូវបានដាក់ឱ្យដំណើរការជាផ្លូវការនៅថ្ងៃទី៦ ខែសីហា មានគោលបំណងលើកកម្ពស់ស្តង់ដាសីលធម៌និងការអនុវត្តនៅក្នុងវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាន ដោយពង្រីកលទ្ធភាពនៅទូទាំងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទាំងអស់ រួមទាំងអ្នកបង្កើតមាតិកា និងបុគ្គលរកលុយតាមអ៊ីនធឺណិត (MMO)។ធម្មនុញ្ញត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយមានការចូលរួមពីអ្នកសារព័ត៌មាន និងសមាជិកជាន់ខ្ពស់នៃក្រសួងព័ត៌មានចំនួន ៣២៥នាក់។ វាសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើសារៈសំខាន់នៃភាពស្មោះត្រង់ យុត្តិធម៌ ភាពមិនលម្អៀង និងការគោរពសិទ្ធិអ្នកដទៃ។
ធម្មនុញ្ញនេះមានវិសាលភាព អនុវត្តចំពោះប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទាំងអស់ក្នុងវិស័យព័ត៌មាន និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសោតទស្សន៍នៅកម្ពុជា រួមទាំងអ្នកសារព័ត៌មានអាជីព អ្នកសារព័ត៌មានរូបថត អ្នកសារព័ត៌មានអនឡាញ អ្នកសារ ព័ត៌មានគ្មានអង្គភាព អ្នកសារព័ត៌មានវិទ្យុនិងទូរទស្សន៍ អ្នកបោះពុម្ពផ្សាយ អង្គភាពសារព័ត៌មាន សមាគមអ្នក សារព័ត៌មាន ព្រមទាំងអ្នកប្រកបអាជីពនិងសកម្មភាពវិជ្ជាជីវៈផ្សេងទៀត ទាំងនៅក្នុងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយប្រពៃណី និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបែបទំនើប។
យោងតាមប្រកាសរបស់ក្រសួងព័ត៌មាន បានឱ្យដឹងថា៖ «វារួមបញ្ចូលផងដែរនូវអ្នកផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានដែលមិនមែនជាអ្នកសារព័ត៌មានអាជីព ដែលរួមមានជាអាទិ៍ អ្នកបង្កើតមាតិកាលើបណ្តាញ ទំនាក់ទំនងសង្គមនិងបណ្តាញអនឡាញគ្រប់ប្រភេទ អ្នកសរសេរប្លុក អ្នកសារព័ត៌មានពលរដ្ឋ (ឬពលរដ្ឋសារព័ត៌មាន) អ្នករកប្រាក់តាមប្រព័ន្ធអនឡាញគ្រប់ទម្រង់ និងអ្នកមានប្រជាប្រិយភាព (Key Opinion Leader ឬ KOL)»។
ពាក្យគន្លឹះដែលបានកំណត់ក្នុងធម្មនុញ្ញ រួមមាន ព័ត៌មាន សារព័ត៌មាន អ្នកសារព័ត៌មាន អ្នកសារព័ត៌មានពលរដ្ឋ អ្នកសារព័ត៌មានគ្មានអង្គភាព អ្នកសារព័ត៌មានថតរូប អ្នកសារព័ត៌មានអាជីព អង្គភាពសារព័ត៌មាន ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយអេឡិចត្រូនិក អ្នកផលិតមាតិកា អ្នកដឹកនាំមតិសំខាន់ៗ ប្លុក បញ្ញាសិប្បនិមិត្ត សន្ដិសុខព័ត៌មាន ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបែបប្រពៃណី ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទំនើប សមាគមអ្នកសារព័ត៌មាន ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម ព័ត៌មានក្លែងក្លាយ ព័ត៌មានក្លែងបន្លំ ពត៌មានបំភ្លៃ ពត៌មានភាន់ច្រឡំ អ្នកបោះពុម្ពផ្សាយ និងរោងពុម្ព។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ កន្និដ្ឋា ដែលទទួលបានការគាំទ្រយ៉ាងច្រើនតាមរយៈកម្មវិធី «The Kanitha Show» បានលើកឡើងអំពីមតិមួយចំនួនជុំវិញទិដ្ឋភាពមួយចំនួននៃធម្មនុញ្ញ។អ្នកស្រីបានអះអាងថា ការអនុវត្តក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈចំពោះអ្នកមិនមែនជាអ្នកសារព័ត៌មានគឺផ្ទុយស្រលះ ព្រោះប្រជាពលរដ្ឋធម្មតាមិនបានទទួលការបណ្តុះបណ្តាលដូចអ្នកសារព័ត៌មានអាជីពនោះទេ។
អ្នកស្រីបន្តថា៖ «ពលរដ្ឋធម្មតាមិនទទួលបានការបណ្តុះបណ្តាលដូចអ្នកកាសែតទេ នេះជាមូលហេតុដែលមានអាជីពអ្នកកាសែតផ្សេង និងអាជីពទន្ដពេទ្យផ្សេង។ ទន្ដពេទ្យព្យាបាលមាត់ធ្មេញ ហើយអ្នកកាសែតផ្សាយព័ត៌មានទាន់ហេតុការណ៍»។
អ្នកស្រីប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ថា៖ «ប្រសិនបើក្រសួងព័ត៌មានយល់ឃើញថា សមរម្យសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ អនុវត្តតាមក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈ ដូចអ្នកសារព័ត៌មានទាំងអស់នោះ ភារកិច្ចរបស់ខ្លួនគឺស្ថិតនៅលើក្រសួងព័ត៌មាន ដែលត្រូវចំណាយលើការបណ្តុះបណ្តាលប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូប»។កន្និដ្ឋា ក៏បានចោទសួរអំពីភាពយុត្តិធម៌នៃការអនុវត្តធម្មនុញ្ញដែលតាក់តែងឡើងដោយអ្នកសារព័ត៌មានសម្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានទៅកាន់សាធារណជនទូទៅ ដោយបានស្នើថា ប្រសិនបើអ្នកសារព័ត៌មានត្រូវបានផ្តល់សំឡេងក្នុងដំណើរការព្រាងប្រកាសនេះ អ្នកមិនមែនជាអ្នកសារព័ត៌មានគួរតែចូលរួមក្នុងការប្រមូលធាតុចូលនោះផងដែរ។
អ្នកបង្កើតមាតិកាបរិយាយអំពីបញ្ហាសង្គមរូបនេះ បានឱ្យដឹងថា៖ «វាហាក់បីដូចជាក្រសួងត្រូវផ្តល់សំឡេងដល់អ្នកកាសែតនៅក្នុងរឿងនេះ មុនពេលវាត្រូវបានព្រាងនោះ ហេតុអ្វីបានជាពួកគេមិនសួរអ្នកមិនមែនអ្នកសារព័ត៌មានចំនួន ១៧ លាននាក់ឱ្យបញ្ចេញមតិផង?»។តាមរយៈសន្និសីទសារព័ត៌មានកាលពីថ្ងៃទី៦ សីហា ឆ្នាំ២០២៤ លោក ទេព អស្នារិទ្ធ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន មានការយល់ឃើញផ្សេង។
ក្រសួងព័ត៌មានបានបញ្ជាក់ថា ធម្មនុញ្ញនេះជានិយាមប្រតិបត្តិក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈសម្រាប់អ្នកប្រកបអាជីពសារព័ត៌មានគ្រប់ជំនាញ ដែលមានជាអាទិ៍អ្នកសារព័ត៌មានអាជីព អ្នកសារព័ត៌មានរូបថត អ្នកសារព័ត៌មានអនឡាញ អ្នកសារព័ត៌មានគ្មានអង្គភាព អ្នកសារព័ត៌មានវិទ្យុ និងទូរទស្សន៍ អ្នកបោះពុម្ពផ្សាយ អង្គភាពសារព័ត៌មាន សមាគមអ្នកសារព័ត៌មាន ព្រមទាំងអ្នកប្រកបអាជីពនិងសកម្មភាពវិជ្ជាជីវៈផ្សេងទៀត ទាំងនៅក្នុងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយប្រពៃណី និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបែបថ្មី។
លោកបន្ដថា ដើម្បីធានាថា ការផ្សាយព័ត៌មានបែបឌីជីថល និងលើបណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គមចូលរួមលើកកម្ពស់ការទទួលព័ត៌មានប្រកបដោយគុណភាពសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ ការផ្សាយព័ត៌មានដោយគោរពច្បាប់ សីលធម៌សង្គម សិទ្ធិអ្នកដទៃ ព្រមទាំងក្រមសីលធម៌ទាក់ទងនឹងការផ្សាយ និងការប្រើប្រាស់បណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គមទាំងនោះ គឺជាភាពចាំបាច់មិនអាចខ្វះបាន។
លោក អស្នារិទ្ធ បានប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្ដិ៍ថា៖ «ក្នុងន័យនេះ ធម្មនុញ្ញវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មានក៏ជាវិធានមគ្គុទេសន៍សម្រាប់ជួយតម្រង់ទិសលើក្រមសីលធម៌ និងការទទួលខុសត្រូវសង្គមរបស់អ្នកផ្សាយព័ត៌មានដែលមិនមែនជាអ្នកសារព័ត៌មានអាជីពផងដែរ ក្នុងគោលបំណងធានាសន្តិសុខព័ត៌មាន និងលើកកម្ពស់ការការពារសិទ្ធិអ្នកប្រើប្រាស់ក្នុងសង្គមកម្ពុជាយើង»។អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន បានឱ្យដឹងថា ចាប់តាំងពីថ្ងៃបើកដំណើរការដំបូង ក្រសួងព័ត៌មានបានលើកទឹកចិត្តដល់អ្នកអនុវត្តសកម្មភាពក្នុងវិស័យព័ត៌មានទាំងអស់ ដោយបានផ្សាយសេចក្តីជូនដំណឹងជាសាធារណៈ និងផ្សព្វផ្សាយយ៉ាងទូលំទូលាយដោយប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយរដ្ឋ និងឯកជន។
ពួកគេចូលរួមក្នុងដំណើរការរៀបចំ ការទទួលធាតុចូល មតិយោបល់ និងសំណូមពរពីអ្នកបានមកចូលរួមក្នុងដំណើរការទាំងមូល ពោលគឺទាំងក្នុងនិងក្រោយសិក្ខាសាលា។យ៉ាងណាមិញ អ្នកស្រី កន្និដ្ឋា បានសម្តែងការព្រួយបារម្ភចំពោះការរំពឹងទុករបស់ធម្មនុញ្ញដែលថា ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ជៀសវាងការផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត ក្លែងក្លាយ និងក្លែងបន្លំ ដោយលើកហេតុផលថា ការវែកញែកការពិតគឺជារឿងស្មុគស្មាញ ដែលមិនអាចដឹងមុនបាន។
អ្នកស្រីបញ្ជាក់ថា ការទទួលខុសត្រូវក្នុងការពិនិត្យមើលការពិតគួរតែជាតួនាទីរបស់អង្គភាពរាជរដ្ឋាភិបាល មិនមែនពលរដ្ឋសាមញ្ញទេ។អ្នកស្រីបន្តថា៖ «ទុកឱ្យពលរដ្ឋបង្ហោះអ្វីដែលខ្លួនចង់បាន បើមានភាពមិនត្រឹមត្រូវ នោះបន្ទុករបស់រដ្ឋាភិបាលត្រូវពិនិត្យមើលការពិត និងផ្តល់ព័ត៌មានពិតដល់សាធារណជន»។កន្និដ្ឋា បានប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ថា «ប្រសិនបើមានព័ត៌មានណាដែលបង្ខូចកេរ្តិ៍ឈ្មោះអ្នកដទៃ សូមឱ្យជនបរិហារកេរ្តិ៍ដាក់ពាក្យបណ្ដឹងដោយឡែកពីគ្នា។ ប្រសិនបើមានព័ត៌មានណាមួយដែលប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខអ្នកដទៃ ឬប្រទេសជាតិ សូមឱ្យអ្នកអនុវត្តច្បាប់ដោះស្រាយ។ល។
អ្នកស្រីបន្ដថា៖ «ប៉ុន្តែយើងមិនអាចសុំឱ្យពលរដ្ឋបង្ហោះព័ត៌មានត្រឹមត្រូវបានទេនៅពេលដែលមនុស្សទូទៅមិនដឹងថាអ្វីត្រឹមត្រូវ ឬមិនត្រឹមត្រូវនោះ»។
លោកបានលើកឡើងថា៖ «ការចូលរួមពីសំណាក់ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ក្នុងដំណើរការនេះ ទាំងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយប្រពៃណីនិងទំនើប ក៏មានវត្តមានអ្នកបង្កើតមាតិកាផ្សាយតាមអ៊ីនធឺណិតបានចូលរួម ក្នុងសិក្ខាសាលាផងដែរ ដែលសិក្ខាសាលាចំនួនពីរលើកធំៗមានអ្នកចូលរួមសរុបប្រមាណ ៥៥០ នាក់ ហើយត្រូវបានចាត់ទុកជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រមួយសម្រាប់វិស័យព័ត៌មាននិងសោតទស្សន៍កម្ពុជា»។ធាតុចូលទាំងអស់ ដែលទទួលបាន រាប់ចាប់តាំងពីពេលចាប់ផ្តើមដំណើរការដំបូងមក មានលក្ខណៈបរិយាបន្ន និងត្រូវបានកត់ត្រាទុកដោយម៉ត់ចត់ ត្រឹមត្រូវ ច្បាស់លាស់ និងត្រូវបានយកមកពិនិត្យ ពិចារណាយ៉ាងល្អិតល្អន់ និងគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ សម្រាប់ការរៀបចំឱ្យលេចចេញជាធម្មនុញ្ញវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មានកម្ពុជា នេះឡើង។
អ្នកស្រី កន្និដ្ឋា បានរិះគន់បន្ថែមលើការហាមប្រាមរបស់ធម្មនុញ្ញលើការបោះពុម្ពផ្សាយមាតិកាដែលអាចប៉ះពាល់ដល់សន្តិភាព ប្រពៃណី សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងភាពសុខដុមរមនាខាងសាសនា ដោយលើកហេតុផលថា ការរឹតបន្តឹងបែបនេះអាចរារាំងការកែទម្រង់សង្គមចាំបាច់។អ្នកស្រីបានបន្តថា៖ «ការហាមមិនឱ្យពួកគេបញ្ចេញមតិ ដោយសារតែវាអាចរំខានដល់សន្តិភាពគឺធ្វើឱ្យពួកគេបន្តស៊ូទ្រាំនឹងស្ថានភាពដដែលជារៀងរហូត។ គ្មានអ្វីអាក្រក់ក្នុងជីវិតជាងការរស់នៅក្នុងការពិតដែលមានបញ្ហា តែមិនត្រូវបានឱ្យនិយាយអំពីបញ្ហាទាំងនោះ ហើយអ្នកត្រូវតែបន្តរស់នៅក្នុងការពិតដដែលនេះពេញមួយជីវិត»។
អ្នកស្រីប្រាប់កាសែតភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ថា៖ «មានបញ្ហាជាច្រើននៅក្នុងសង្គម ហើយថា យើងត្រូវតែអាចនិយាយអំពីវាដោយសេរី ទោះបីជាវាអាចមានរំខានចិត្ដខ្លះក៏ដោយ»។យ៉ាងណាក៏ដោយ លោក អស្នារិទ្ធ បានបន្ដថា ក្រសួងព័ត៌មាន ក៏ដូចជារាជរដ្ឋាភិបាល បានយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់ចំពោះលើការធានាសិទ្ធិ សេរីភាពគ្រប់បែបយ៉ាងទាំងអស់ ដែលរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាផ្តល់ជូន។
លោកបានបញ្ជាក់ថា សិទ្ធិ សេរីភាព ក៏មិនអាចកាត់ផ្តាច់ចេញបានពីករណីយកិច្ច និងការទទួលខុសត្រូវទាំងផ្នែកសង្គម និងផ្នែកច្បាប់ ដោយលោកបានលើកយកមាត្រា៤១ មាត្រា១៩(៣) នៃកតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីពីសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយ មាត្រា ២៩(២) នៃសេចក្តីប្រកាសជាសកលស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាមកអំណះអំណាង៕ (អត្ថបទភ្នំពេញប៉ុស្តិ)
