គណបក្សភ្លើងទៀនដែលជាគណបក្សប្រឆាំងលេខពីរមិនអាចចូលរួមបោះឆ្នោតបានទេ!?
ភ្នំពេញ៖ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ហៅកាត់ថា គ.ជ.ប នៅថ្ងៃទី១៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣នេះ បានចេញសេចក្តីសម្រេចបដិសេធទាំងស្រុង ចំពោះការចុះបញ្ជីឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតរបស់គណបក្សភ្លើងទៀនដោយសអាងថា មិនបំពេញគ្រប់លក្ខខណ្ឌនៃច្បាប់បោះឆ្នោត, ។
ក្រៅពីការបដិសេធខាងលើនេះសេចក្តីសម្រេចរបស់ គ.ជ.ប ដែលចុះហត្ថលេខាដោយលោកប្រាជ្ញចន្ទ័ប្រធានគជបបានរៀបរាប់ថា គិតត្រឹមថ្ងៃទី០៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣ គជបបានទទួលពាក្យសុំចុះបញ្ជីគណបក្សនយោបាយសរុបចំនួន២០។យោងតាមច្បាប់ គ.ជ.ប មានពេល៧ថ្ងៃ ដើម្បីពិនិត្យឯកសារចំនួន១០មុខ ស្របតាមមាត្រា២៧ នៃច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ ហើយគ្រប់គណបក្សនយោបាយមានពេល៥ថ្ងៃ ដើម្បីបំពេញឯកសារដែលខ្វះ និងកែតម្រូវបន្ទាប់ពីទទួលបានការស្នើសុំរបស់ គជប។
គណបក្សដែលបំពេញគ្រប់លក្ខខ័ណ្ឌតាមពេលកំណត់ គជប ចុះបញ្ជីជាផ្លូវការ ហើយបើគណបក្សណាដែលមិនបំពេញគ្រប់លក្ខខណ្ឌ គជបសម្រេចមិនចុះបញ្ជីគណបក្សនោះទេ។ ក្នុងន័យនេះ គជប បានពិនិត្យឃើញថា គណបក្សចំនួន១៥បានដាក់ឯកសារគ្រប់គ្រាន់ និងត្រឹមត្រូវស្របតាមលក្ខខណ្ឌកំណត់នៃច្បាប់ ហើយគជប បានសម្រេចអនុម័តចុះបញ្ជីគណបក្សទាំង១៥នេះ។ដោយឡែក គណបក្សសរុបចំនួន៥ រួមមានគណបក្សខ្មែរឈប់ក្រ គណបក្សខ្មែរអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ធកិច្ច គណបក្សភ្លើងទៀន គណបក្សស្ត្រីដើម្បីស្ត្រី និងគណបក្សមហាសាមគ្គីជាតិខ្មែរ បានទទួលការស្នើសុំឲ្យបំពេញឯកសារ និងកែតម្រូវ ហើយក្នុងចំណោមគណបក្សទាំង៥នេះ គណបក្ស៣បានកែតម្រូវ និងបានបំពេញគ្រប់លក្ខខណ្ឌ គជប បានសម្រេចទទួលស្គាល់ និងចុះបញ្ជី លើកលែងតែ គណបក្សភ្លើងទៀន តែ១គត់ដែលធ្វើមិនបានគ្រប់ និង គជប សម្រេចបដិសេធការចុះបញ្ជីគណបក្សភ្លើងទៀន នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៥ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣នេះតែម្តង។សេចក្តីប្រកាសរបស់គ.ជ.ប បានលើកឡើងថា គជប អនុវត្តស្តង់ដារតែ១ ច្បាប់គឺច្បាប់ ច្បាប់វាតឹង ប៉ុន្តែវាជាច្បាប់។
ទាក់ទងនិងកង្វះឯកសាដើមនេះដែរអ្នកនាំពាក្យគណបក្សភ្លើងទៀនលោក គីមសួរ ភីរិទ្ធ បានប្រាប់កាសែតថា ច្បាប់ដើមនៃសេចក្ដីប្រកាសរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃលេខ១៩៣ចុះឆ្នាំ១៩៩៨ ស្ដីពីការទទួលស្គាល់គណបក្សភ្លើងទៀន ជាគណបក្សស្របច្បាប់ ត្រូវបានបាត់ដោយសារអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាល លួចឆ្មក់ចូលបិទទីស្នាក់ការ ដែលប្រើប្រាស់រួមគ្នារវាងគណបក្សភ្លើងទៀន និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ កាលពីឆ្នាំ២០១៧ក្ដី។
ទោះជាយ៉ាងណាលោក គីមសួរ ភីរិទ្ធ បានលើកសំអាងថា ការចុះឈ្មោះចូលរួមការបោះឆ្នោតកន្លងទៅ គ.ជ.ប គ្រាន់តែយកឯកសារចម្លងលេខ១៩៣ សខ្មៅ និងបានអនុញ្ញាតឱ្យគណបក្សភ្លើងទៀន ចូលរួមការបោះឆ្នោតជាបន្តបន្ទាប់ ទាំងការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ឆ្នាំ២០២២ និងការបោះឆ្នោតក្រុមប្រឹក្សាក្រុងអរិយក្សត្រទើបបង្កើតថ្មីនៅក្នុងឆ្នាំ២០២៣នេះ ប៉ុន្តែលើកនេះ ហាក់ជារឿងចម្លែកមួយ ដែល គ.ជ.ប ចេញលក្ខខណ្ឌថ្មីតម្រូវឱ្យដាក់ឯកសារដើមលេខ១៩៣ដែលមានបញ្ជាក់នីត្យានុកូលកម្មពីអាជ្ញាធររាជធានី ខុសពីការអនុវត្តកន្លងទៅ។
លោក គីមសួរ ភីរិទ្ធបានពន្យលថា៖ «វា(សេចក្ដីចម្លងពីច្បាប់ដើមនៃសេចក្ដីប្រកាសចុះបញ្ជីគណបក្ស ដែលមានបញ្ជាក់នីត្យានុកូលកម្ម) អត់ធំជាង នីតិវិធីនិងច្បាប់ទេ បើគិតពីតម្លៃ និងឋានានុក្រមនីតិវិធីនិងច្បាប់។ អ៊ីចឹង! ច្បាប់អត់មានតម្រូវថា យកច្បាប់ដើម១៩៣ ចុះធ្វើនីត្យានុកូលកម្មទេ គឺគ្រាន់តែបញ្ជាក់ថា គណបក្សហ្នឹងចុះបញ្ជីជាផ្លូវការត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់នយោបាយតម្កល់នៅក្រសួងមហាផ្ទៃរួចហើយ អ៊ីចឹង! យើងបានធ្វើតាមអស់ហ្នឹងហើយ។ អ៊ីចឹង! បើបញ្ជាក់ពីខ្លឹមសារនៅលិខិតក្រសួងមហាផ្ទៃ(កាលពីថ្ងៃទី៥ឧសភា) គឺវាបញ្ជាក់គ្រប់គ្រាន់ ប៉ុន្តែប្រសិនជា គ.ជ.ប មានចេតនាចាំបាច់តែអាណុង គឺវាពិបាកហើយ»។
អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកអង្កេតរបស់អង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតខុមហ្វ្រែល (COMFREL) លោក កន សាវាង្ស លើកឡើងជាមួយកាសែតថា គ.ជ.ប មិនគួរបង្អាក់គណបក្សភ្លើងទៀនចុះបញ្ជីចូលរួមការបោះឆ្នោតឡើយ ពីព្រោះលក្ខខណ្ឌដែលស្ថាប័នគ.ជ.បកំពុងទាមទារនោះ គ្រាន់តែចង់ដឹងថា គណបក្សភ្លើងទៀន ជាគណបក្សស្របច្បាប់នៅក្រសួងមហាផ្ទៃឬអត់។ លោកបន្តថា គ.ជ.បគួរទទួលស្គាល់ការស្នើសុំចុះបញ្ជីពីគណបក្សភ្លើងទៀន នៅពេលដែលក្រសួងមហាផ្ទៃដែលជាអាណាព្យាបាលនិងជាស្ថាប័នរដ្ឋាភិបាលទទួលខុសត្រូវគ្រប់គ្រងគណបក្សនយោបាយ បានប្រកាសទទួលស្គាល់គណបក្សនេះទៅហើយនោះ។
លោក កន សាវាង្ស៖ «រឿងអី ដែលស្ថាប័ន គ.ជ.ប ហ្នឹង ទៅជាបដិសេធនៅក្នុងដំណើរការ មិនទទួលស្គាល់ការប្រកាសរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ។ កិច្ចការនេះ ហាក់បីដូចជា តម្លៃនៃការបញ្ជាក់របស់ក្រសួងមហាផ្ទៃ មិនមានភាពស្របច្បាប់អ៊ីចឹង ប្រសិនបើជា គ.ជ.ប អ៊ីចឹង»។
នៅថ្ងៃទី១៤ ឧសភា គណបក្សភ្លើងទៀន បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយទៀត ដោយសម្ដែងការសោកស្ដាយចំពោះសេចក្ដីប្រកាសគ្រោងធ្វើបាតុកម្មរបស់ខ្លួន ត្រូវបានយល់ច្រឡំថា គណបក្សនេះ គំរាមបង្កចលាចល និងបញ្ជាក់ថា ខ្លួនជាគណបក្សតែងប្រកាន់ខ្ជាប់នយោបាយអហិង្សា និងផ្សះផ្សាជាតិ។ ក្រៅពីនេះ គណបក្សភ្លើងទៀនក៏សង្ឃឹមថា គ.ជ.បនឹងសម្រេចទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការពាក្យសុំចុះបញ្ជីចូលរួមការបោះឆ្នោតខាងមុខនេះ។ការបន្ទន់ជំហរបស់គណបក្សប្រឆាំង គឺធ្វើឡើងក្រោយពីសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ចេញសារតាមឡេក្រាម ព្រមានចាប់ខ្លួនមេដឹកនាំគណបក្សភ្លើងទៀន ប្រសិនបើហ៊ានចេញតវ៉ា ដោយលោកប្រមុខរដ្ឋាភិបាលចាត់ទុកថា ជាការបង្កចលាចល ខណៈកម្ពុជាកំពុងរៀបចំព្រឹត្តិការណ៍ស៊ីហ្គេម។
សម្រាប់លោកលោក សុន ឆ័យ អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀនវិញដែលប្រាប់ថាមិបានចូលរួមប្រជុំកាលពីថ្ងៃទី១២ឧសភា បានថ្លែងអះអាងថា មិនគាំទ្រចំពោះការប៉ុនប៉ងប្រមូលផ្តុំកម្លាំង ដើម្បីប្រឆាំងនឹង គ.ជ.ប នោះទេ។ លោកចាត់ទុកថា ការគំរាមកំហែងប្រមូលផ្តុំកម្លាំង ដែលសម្រេចនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំគណបក្សភ្លើងទៀន កន្លងទៅ គឺជាកំហុសដ៏ធ្ងន់ធ្ងរណាស់។លោក សុន ឆ័យ ថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះថា «កាលពីថ្ងៃទី១២ (ខែឧសភា) មានការប្រជុំគណៈកម្មាធិការនាយកគណបក្សភ្លើងទៀន ខ្ញុំអត់បានចូលរួមទេ មានការខ្វល់ខ្វាយ គឺក្រុមខ្វល់ខ្វាយ មនុស្សមួយចំនួននៅក្នុងក្រុមដឹកនាំហ្នឹង គាត់អត់មានយល់ពីនីតិវិធីការងារ មិនសូវយល់ពីការអនុវត្តរដ្ឋបាល ហើយគាត់ឆ្លេឆ្លា គាត់អុចអាលឱ្យគណៈកម្មាធិការនាយកមានការសម្រេចថា គេមិនឱ្យដាក់បញ្ជីទេ ដូច្នេះយើងត្រូវមានកម្លាំងដើម្បីធ្វើកូដកម្ម ឬធ្វើអ្វី»។ «ខ្ញុំមិនបានដឹងទេ ខ្ញុំមិនបានចូលរួមទេ នេះគឺជាទង្វើដែលនាំឱ្យមានបញ្ហានៅថ្ងៃនេះ»។
លោក សុន ឆ័យដែលចាញ់ក្តីគជបនិងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារឿងបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់កន្លងមកនេះ បានបន្ថែមថា «យើងសូមបញ្ជាក់គ្នាថ្ងៃនេះ ទោះបីជាគ្នាតិចក៏ដោយ ខ្ញុំជឿថា ភាគច្រើនជាថ្នាក់ដឹកនាំរាជធានីភ្នំពេញ ខ្ញុំសូមឱ្យយើងមេត្តាធ្វើការងារឱ្យមានការទទួលខុសត្រូវ មិនមែនចង់ឱ្យចង់ឱ្យគណបក្ស ឬរាជរដ្ឋាភិបាលទទួលខុសត្រូវទេ យើងក៏ជាគណបក្សប្រឆាំងនេះក៏ទទួលខុសត្រូវដែរ លើការងារដែលយើងធ្វើ បើយើងចង់ឱ្យដំណើរការនៃការអនុវត្តប្រជាធិបតេយ្យនេះធ្វើទៅរលូន យើងក៏ត្រូវធ្វើទៅតាមអ្វីដែលជាគោលការណ៍អនុវត្តនៅក្នុងប្រទេសនេះដែរ។
បើទោះបីគជបបដិសេធតែតាមច្បាប់គណបក្សនយោបាយនិងច្បាប់បោះឆ្នោតគណបក្សភ្លើងទៀននៅមានសិទ្ធតវ៉ាគឺការប្តឹងក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញចំពោះសេចក្តីសម្រេចរបស់គជបមានការកត់សម្គាល់់ថាការបដិសេធរបស់គជបមិនឲ្យគណបក្សភ្លើងទៀនចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតទទយលបានការសាទរពីអង្គការសង្គមស៊ីវិលនិងគណបក្សនយោបាយមួយចំនួនផងដែរ។ប្រការនេះបើតាមការសន្និដ្ឋានប្រសិនបើគណបក្សភ្លើងទៀនមិនអាចចុះឈ្មោះប្រកួតបានគណបក្សពួកគេសង្ឃឹមថាអាចទទួលបានគាំទ្រស្រួលមិនស្រួលទទួលបានអាសនៈក្នុងរដ្ឋសភាក៏អាចថាបាន៕
