កិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិអាស៊ាន លើកទី១៦ប្រធានកិច្ចប្រជុំបកស្រាយពីរឿងមីយ៉ានម៉ានិងសមុទ្ទចិនខាងត្បូង
ភ្នំពេញ៖ សម្តេចពិជ័យសេនា ទៀ បាញ់ ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ និងជាប្រធានកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិអាស៊ាន លើកទី១៦ បានកត់សម្គាល់ថា៖ បញ្ហានៅមីយ៉ាន់ម៉ា គឺជាបញ្ហាប្រឈមដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ឯកភាព និងភាពស្អិតល្មួតរបស់អាស៊ានដែលភាគីទាំងអស់គ្នាត្រូវយកចិត្តទុកដាក់។ ការបញ្ជាក់បែបនេះរបស់ សម្តេចពិជ័យសេនា ទៀ បាញ់ បានធ្វើឡើងក្នុងកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិអាស៊ាន លើកទី១៦ (16th ADMM) និងកិច្ចប្រជុំពាក់ព័ន្ធឆ្នាំ២០២២ ដែលកម្ពុជាធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះ នាព្រឹកថ្ងៃទី២២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២២នេះ នៅឯទីស្តីការក្រសួងការពារជាតិ។
ទាក់ទងបញ្ហាមីយ៉ានម៉ានេះដែរសម្តេចពិជ័យសេនា ទៀ បាញ់ បានបញ្ជាក់អំពីវត្តមានរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិនៃប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិអាស៊ាន នាពេលនេះថា ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា គឺជាសមាជិកអាស៊ាន។ កម្ពជា ក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ាន បានខិតខំបំពេញតាមតួនាទីប្រធានអាស៊ានដោយគ្មានរើសអើង។ កម្ពុជា មានបេសកជនប្រធានអាស៊ាន ទៅចូលរួមដោះស្រាយបញ្ហាវិបត្តិនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។លោកថាការចូលរួមមរបស់រដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិមី យ៉ាន់ម៉ា ក្នុងកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការរពារជាតិអាស៊ាន លើកទី១៦ នាពេលនេះ មានការឯកភាពទាំងអស់ពីសំណាក់ប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ាន។ កម្ពុជា បានបំពេញតួនាទីជាប្រធានដោយគ្មានរើសអើងអ្នកណាមួយឡើយ កម្ពុជារក្សាឲ្យបានភាពម៉ឺងម៉ាត់បំផុត នូវទស្សនទានសាមគ្គី ដើម្បីសន្តិសុខ និងសុខុដុមរមនា។
រដ្ឋមន្ដ្រីការពារជាតិជប៉ុនវិញ បានវាយតម្លៃខ្ពស់ និងគាំទ្រចំពោះការដឹកនាំរបស់កម្ពុជា ក្នុងការស្វែងរកដំណោះស្រាយ បញ្ហានៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។ ការបង្ហាញការគាំទ្រនេះ គ្រាដែលសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃកម្ពុជា បានទទួលជួបពិភាក្សាការងារជាមួយលោក គីស៊ី ណូប៊ុអូ (KISHI Nobuo) រដ្ឋមន្ដ្រីការពារជាតិជប៉ុន នាព្រឹកថ្ងៃទី ២២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០២២នេះ។លោក គីស៊ី ណូប៊ុអូ (KISHI Nobuo) បានជម្រាបជូនសម្ដេចតេជោថា វត្តមានរបស់លោកនៅកម្ពុជានាពេលនេះ គឺដើម្បីបំពេញទស្សនកិច្ច និងចូលរួមកិច្ចប្រជុំក្រៅផ្លូវការ រដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិអាស៊ាន-ជប៉ុន ចំខួប ៣០ ឆ្នាំនៃការបញ្ជូនកងរក្សាសន្តិភាពនៅកម្ពុជា។
លោក គីស៊ី ណូប៊ុអូ ក៏បានអរគុណចំពោះការទទួលលោកដោយភាពកក់ក្តៅ ហើយបានគោរពជម្រាបជូនសម្ដេចតេជោថា ទី១. លោកមានសេចក្តីរីករាយ ជាមួយនឹងការផ្លាស់ប្ដូរទស្សនៈកិច្ចរវាងថ្នាក់ដឹកនាំក្រសួងការពារជាតិកន្លងមក ដែលធ្វើឲ្យកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងក្រសួងទាំងពីរកាន់តែរីកចម្រើន និងកាន់តែស៊ីជម្រៅ។ ទី២. បានជួបពិភាក្សាជាមួយនឹងលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ដោយបានផ្លាស់ប្ដូរទស្សនៈ អំពីស្ថានភាពនាពេលបច្ចុប្បន្ននៅក្នុងតំបន់ និងលើពិភពលោក រួមជាមួយការពង្រឹង និងពង្រីកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការផងដែរ។ ទី៣. សូមគោរពវាយតម្លៃខ្ពស់ និងគាំទ្រការដឹកនាំរបស់កម្ពុជា ក្នុងការស្វែងរកដំណោះស្រាយបញ្ហាប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ជាពិសេសការជំរុញការអនុវត្តតាមគោលការណ៍ឯកច្ឆ័ន ៥ចំណុចនោះ។
នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនេះដែរ សម្តេចពិជ័យសេនា ទៀ បាញ់ បានផ្តល់ជំរុញឱ្យមីយ៉ាន់ម៉ាពន្លឿនការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងជាឯកច្ឆ័ន៥ចំណុចរបស់អាស៊ាន ដើម្បីកុំឱ្យប៉ះពាល់ដល់ឯកភាព និងភាពស្អិតល្មួតរបស់អាស៊ាន។
សម្តេចបញ្ជាក់ដូច្នេះថា៖ «ចំណុចអាទិភាពនាពេលបច្ចុប្បន្ន គឺការពន្លឿនការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងជាឯកច្ឆ័ន៥ ចំណុចរបស់អាស៊ាន។ គ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ត្រូវមានឆន្ទៈខ្ពស់នៅក្នុងការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងដែលបានឯកភាពគ្នារួចមកហើយនោះ ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់ ដើម្បីជួយនាំយកប្រទេស និងប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ាត្រឡប់មករកប្រក្រតីភាពវិញ ក៏ដូចជាពង្រឹងឯកភាព និងសាមគ្គីភាពអាស៊ានផងដែរ»។
សម្តេចពិជ័យសេនា ទៀ បាញ់ ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ និងជាប្រធានកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិអាស៊ាន លើកទី១៦ ក៏បានលើកផងដែរថា ក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ាន កម្ពុជាប្រាថ្នាចង់ឃើញដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូង ជាសមុទ្រសន្តិភាព ស្ថិរភាព កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងវិបុលភាពសម្តេចពិជ័យសេនា ទៀ បាញ់ បានឱ្យដឹងថា បរិបទដែនសមុទ្រក្នុងតំបន់មានការវិវត្តគួរឱ្យកត់សម្គាល់ ហើយការវិវត្តទាំងនេះ ក៏បានបណ្តាលឱ្យមានបញ្ហាប្រឈមជាច្រើនពាក់ព័ន្ធនឹងសន្តិសុខលំហសមុទ្រផងដែរ។ សម្តេចគូសបញ្ជាក់អំពីសារៈសំខាន់នៃការលើកកម្ពស់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការលម្ហសមុទ្រជាក់ស្ដែងដែលយើងត្រូវបន្តធ្វើរួមគ្នា។
ប្រធានកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិអាស៊ាន លើកទី១៦ បានបញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះថា៖ «ចំពោះបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង កម្ពុជាប្រាថ្នាចង់ឃើញដែនសមុទ្រនេះ ជាសមុទ្រសន្តិភាព ស្ថិរភាព កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងវិបុលភាព។ យើងនឹងបន្តការប្ដេជ្ញាចិត្តក្នុងការធ្វើការរួមគ្នារវាងអាស៊ាន និងចិន ដើម្បីជំរុញការអនុវត្តន៍ឱ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួននូវ DOC និងពន្លឿនការចរចាក្រមប្រតិបត្តិ COC ដែលមានខ្លឹមសារប្រសិទ្ធិភាព និងស្របតាមច្បាប់អន្តរជាតិ រួមមាន UNCLOS 1982 ផងដែរ។ទន្ទឹមនឹងនេះ សម្តេចពិជ័យសេនា ក៏បានក៏អំពាវនាវសារជាថ្មីទៀតឱ្យមានការអត់ធ្មត់ និងចៀសវាងការប្រើប្រាស់កម្លាំងនៅក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហា។
សូមបញ្ជាក់ថាក្នុងកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិអាស៊ាន នៅរាជធានីភ្នំពេញ នាថ្ងៃទី២២ ខែមិថុនា ដែលកម្ពុជាធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះ បានអនុម័តលើឯកសារចំនួន៣ ស្តីពីទស្សនទានការលើកកម្ពស់កងទ័ពនៃបណ្ដាប្រទេសអាស៊ាន ក្នុងការទប់ស្កាត់ជំងឺរាតត្បាតឆ្លងដែន, ការលើកកម្ពស់យន្តការគាំទ្រសំរាប់ស្ត្រីរក្សាសន្តិភាពអាស៊ាន និងឯកសារទស្សនទាន ស្ដីពីការបង្កើតកិច្ចសហប្រតិបត្តិការស្ថាប័នអប់រំយោធាអាស៊ាន។
សូមបញ្ជាក់ថាកិច្ចប្រជុំក៏បានអនុម័តផងដែរឯកសារចក្ខុវិស័យភ្នំពេញ ស្តីពីតួនាទីស្ថាប័នការពារជាតិ និងគាំទ្រការស្តារឡើងវិញក្រោយកូវីដ១៩ដែលរៀបចំ និងផ្តួចផ្តើមដោយសិង្ហបុរី និងកម្ពុជា និងឯកសារលក្ខខណ្ឌប្រតិបត្តិរបស់មជ្ឈមណ្ឌលព័ត៌មាន សន្តិសុខ បច្ចេកវិទ្យាក្នុងក្របខណ្ឌ ADMM ដែលចងក្រងដោយសិង្ហ បុរី។សម្ដេចពិជ័យសេនាទៀបាញ់ បានបញ្ជាក់ទៀតថា រដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិអាស៊ាន បានអនុម័តសេចក្ដីប្រកាសរួមស្ដីពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការការពារជាតិ ដើម្បីពង្រឹងសាមគ្គីភាព សម្រាប់សន្តិសុខប្រកប ដោយសុខដុម។
នៅក្នុងឱកាសសន្និសីទកាសែតនោះដែរ សម្តេចពិជ័យសេនា ទៀ បាញ់ បានមានប្រសាសន៍ថា កិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិអាស៊ាន លើកទី១៦ ដែលកម្ពុជាធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះ បង្ហាញពីមោទនភាពធំធេងណាស់សម្រាប់កម្ពុជា បន្ទាប់ពីខកខានរយៈពេលជាង ២ឆ្នាំមកហើយ ដោយសារជំងឺកូវីដ១៩ ហើយកិច្ចប្រជុំនេះ ចាប់ផ្តើមពីកម្ពុជា។ កិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិអាស៊ាន-បូក ដែលកម្ពុជាធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះ ផងនោះ នឹងធ្វើនៅខេត្តសៀមរាប នឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅក្នុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២ ខាងមុខ៕
