ដើមឆ្នាំ២០២២ក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ានកម្ពុជាប្រឈមនិងវិញ្ញាសារភូមាយ៉ាងតានតឹង!
ភ្នំពេញ៖ ការផ្អាកិច្ចប្រជុំចង្អៀតថ្នាក់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ាន គ្រោងធ្វើនៅក្រុងសៀមរាបនាថ្ងៃទី១៨មករាដែលការជួបប្រជុំនោះចងឬមិនចង់បញ្ហាភូមាជារបៀវារៈចម្បងវាជារឿងមួយខកចិត្តសម្រាប់កម្ពុជាជាម្ចាស់ផ្ទះ។
ជាក់ស្តែងក្នុងជំនួប សន្ទនាតាមទូរស័ព្ទជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសសិង្ហបុរី កាលពីរសៀលថ្ងៃទី១៣ខែ មករាឆ្នាំ២០២២ដែលផ្តោតសំខាន់លើការបំពេញបេសកកម្មរបស់ប្រមុខដឹកនាំប្រទេសដោះស្រាយវិបត្តិនៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ដើម្បីឲ្យប្រទេសសមាជិកអាស៊ានមួយនេះ ទទួលបានសន្តិភាព និងការបង្រួបបង្រួមជាតិនៃប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាឡើងវិញលោក ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីប្រាក៎សុខុន បានសរសេរយ៉ាងនេះនៅលើផេកហ្វេសប៊ុក ថា៖ នៅរសៀលនេះ ខ្ញុំបានជួបសន្ទនាតាមទូរស័ព្ទជាមួយ លោកបណ្ឌិត វីវៀន បាឡាគ្រីសស្នាន់ ដោយត្រង់ទៅត្រង់មក និងក្នុងន័យស្ថាបនា។
យើងទាំងពីរសោកស្តាយដែលកិច្ចប្រជុំចង្អៀតរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ានដែលគ្រោងធ្វើនៅខេត្តសៀមរាបត្រូវបានលើកទៅពេលក្រោយ។ទោះជាយ៉ាងណាលោកប្រាក់សុខុនឲ្យដឹងថាខ្ញុំរីករាយណាស់ដែលលោកបានសំដែងការគាំទ្រចំពោះកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់កម្ពុជាក្នុងការប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ដើម្បីអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងជាឯកច្ឆ័ន្ទ៥ចំណុច ឱ្យបានពេញលេញ និងទាន់ពេលវេលា។ យើងបន្តសង្ឃឹមថានឹងអាចចូលរួមចំណែកតាមដែលអាចធ្វើទៅបាន ដើម្បីជួយមីយ៉ាន់ម៉ាវិលទៅរកជីវភាពធម្មតាវិញ។
សូមបញ្ជាក់ថាកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ដែរនៅទីក្រុង Kuala Lumpur លោក Saifuddin Abdullah រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសម៉ាឡេស៊ី បានរិះគន់ប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាន ថា លោក ហ៊ុន សែន គួរតែពិភាក្សាជាមួយមេដឹកនាំអាស៊ានផ្សេងទៀត មុនពេលចាប់ផ្តើមដំណើរទស្សនកិច្ចទៅភូមា ។ប្រមុខការទូតរូបនេះនិយាយថា “គាត់អាចធ្វើទស្សនកិច្ចនេះបានជាលក្ខណៈទ្វេរភាគីក្នុងឋានៈជាប្រមុខរដ្ឋ ប៉ុន្តែនៅពេលដែលគាត់បានកាន់តំណែងជាប្រធានអាស៊ាន គឺវាត្រូវបានបកស្រាយខុស” ។
ក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ាននៅឆ្នាំនេះ លោក ហ៊ុន សែន បានទៅទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាកាលពីថ្ងៃទី៧ ខែមករា ដោយបានជួបមេដឹកនាំកំពូលរបស់រដ្ឋាភិបាលយោធា គឺលោក Min Aung Hlaing ។ សម្តេចហ៊ុនសែនបានក្លាយជាមេដឹកនាំបរទេសដំបូងគេដែលធ្វើទស្សនកិច្ចនៅភូមា ចាប់តាំងពីពួកយោធ្វើរដ្ឋប្រហារដណ្តើមអំណាចពីលោកស្រី អង់សាន ស៊ូជី ដែលឈ្នះការបោះឆ្នោតកាលពីខែកុម្ភៈឆ្នាំមុន។
ប្រមុខការទូតម៉ាឡេស៊ី បាននិយាយទៀតថា រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ានបានពិភាក្សាក្រៅផ្លូវការអំពីដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក ហ៊ុន សែន តាមរយៈក្រុម WhatsApp។ តែវាមិនមែនជាការជជែកវែកញែកដ៏ក្តៅគគុកនោះទេ ពីព្រោះ ពួកគេចង់ទុកបញ្ហានេះ ទៅជជែកនៅក្នុងអំឡុងកិច្ចប្រជុំថ្នាក់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ាននាពេលខាងមុខ។ គម្រោងកិច្ចប្រជុំថ្នាក់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ានដែលគ្រោងនឹងធ្វើឡើងនៅខេត្តសៀមរាបនៅសប្តាហ៍ក្រោយត្រូវបានពន្យារពេល នៅក្រោមហេតុផលដែលអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសកម្ពុជានិយាយថា«ពិបាកក្នុងការធ្វើដំណើររបស់រដ្ឋមន្ត្រីមកចូលរួម»ប៉ុន្តែសារព័ត៌មានNIKKEI ASIA បានសរសេរថា វាអាចមកពីការធ្វើពហិកាដោយសមាជិកមួយចំនួនរបស់អាស៊ាន។ ប៉ុន្តែលោក កុយ គួង អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសកម្ពុជាមិនធ្វើការបកស្រាយអ្វីច្រើនឡើយ ចំពោះប្រតិកម្មដែលធ្លាក់មកជាបន្តបន្ទាប់នេះ ដោយចាត់ទុកថា នេះជាការបញ្ចេញទស្សនៈយល់ឃើញខុសគ្នា ហើយថាវាគ្រាន់តែជាសិទ្ធិបុគ្គលរៀងៗខ្លួនប៉ុណ្ណោះ។
ផ្ទុយពីរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសម៉ាឡេស៊ីលោកបណ្ឌិត ថូម៉ាស ជីវ៉ាល់ ប្រធានសហព័ន្ធសន្តិភាពសកល បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍គាំទ្រចំពោះបេសកកម្មសន្តិភាពទៅមីយ៉ាន់ម៉ារបស់ សម្តេច ហ៊ុន សែន ។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍គាំទ្រដែល កាសែតទទួលបាននាល្ងាចថ្ងៃទី១៣ ខែមករា ឆ្នាំ ២០២២នេះ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍ បានលើកឡើងថា «សហព័ន្ធសន្តិភាពសកល សូមសម្តែងការគាំទ្រនិងការកោតសរសើរចំពោះ សម្តេច ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងជាប្រធានអាស៊ាន ចំពោះការដឹកនាំបេសកកម្មសន្តិភាពទៅកាន់ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា»។
ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍បន្តថា «វិបត្តិនៅមីយ៉ាន់ម៉ានាពេលបច្ចុប្បន្ន គឺមានសារៈសំខាន់ជាសាកល ហើយកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងបញ្ចៀសស្ថានការណ៍នេះគឺពិតជាចាំបាច់ខ្លាំង។ ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍បានបញ្ជាក់ថា «យើងសូមអបអរសាទរដល់លទ្ធផលនៃបេសកកម្មសន្តិភាព ដែលបានចែងនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមអនុម័តកាលពីថ្ងៃទី៧ ខែមករា ឆ្នាំ២០២២ ហើយដែលបានបើកផ្លូវឆ្ពោះទៅរកការផ្សះផ្សានិងសន្តិភាពនៅមីយ៉ាន់ម៉ា»។
សហព័ន្ធសន្តិភាពសកល សូមសម្តែងនូវការគាំទ្រពេញទំហឹងចំពោះលទ្ធផលនិងការព្រមព្រៀងគ្នា រួមមាន៖១. ការព្រមព្រៀងរក្សាបទឈប់បាញ់រហូតដល់ចុងឆ្នាំ២០២២។២. ការព្រមព្រៀងអនុញ្ញាតឱ្យប្រេសិតពិសេសជួបជាមួយគ្រប់ភាគីជម្លោះ។៣. ការព្រមព្រៀងអនុញ្ញាតឱ្យផ្តល់ជំនួយមនុស្សធម៌
សហព័ន្ធសន្តិភាពសកល សូមសម្តែងនូវការគាំទ្រយ៉ាងពេញទំហឹង។សូមបញ្ជាកថាបេសកជនប្រធានអាស៊ានមុនគឺប្រ៊ុយណេ បានទាមទាធ្វើការជួបភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ជាលក្ខខណ្ឌជាមុនសម្រាប់ការបំពេញទស្សនកិច្ច ដែលរបបយោធាបានច្រានចោលបង្កឲ្យមានការរាំងស្ទះ។
ឯប្រេសិតពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិក៏បានជម្រុញឱ្យប្រជាជាតិនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីភូមិភាគអាគ្នេយ៍គាំទ្រដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងអន្តរជាតិដើម្បីភ្ជាប់ទៅនឹងគ្រប់ភាគីពាក់ពន្ធ័ទាំងអស់នៅក្នុងវិបត្តិប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាដែលដឹកនាំដោយក្រុមយោធា។តាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិបានឱ្យដឹងបន្ថែមនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី១៣ ខែមករា ឆ្នាំ២០២២ថា លោកស្រី ណូអ៊ីលីន ហេសស័រ (Noeleen Heyzer) ប្រេសិតពិសេសរបស់លោកអគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំមីយ៉ាន់ម៉ា បានជួបប្រជុំតាមអនឡាញជាមួយនឹងសម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ជាប្រធានអាស៊ាន ហើយបានប្រឹងប្រែងរួមនៅក្នុងកិច្ចការជំនួយមនុស្សធម៌ និងការស្វែងរកដំណើរវិវត្តទៅលើផែនការសន្តិភាពទាំង៥ចំណុចដែលជាប់គាំងនោះ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍ដែលនិយាយអំពីកិច្ចសន្ទនារបស់លោកស្រី ណូអ៊ីលីន ហេសស័រ ជាមួយនឹងសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានលើកឡើងថា ប្រេសិតពិសេសជម្រុញឱ្យមានវិធានការណ៍កសាងទំនុកចិត្តដល់គ្រប់ភាគីពាក់ពន្ធ័ទាំងអស់ រាប់បញ្ចូលទាំងអង្គការចាត់តាំងប្រដាប់អាវុធអំបូរភាគតិចផងដែរ។សេចក្តីថ្លែងការណ៍បាននិយាយថា “បេសកជនពិសេសបានគាំទ្រឲ្យមានវិធានការកសាងទំនុកចិត្ត ពីបណ្តាអ្នកពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ បន្ថែមលើអង្គការប្រដាប់អាវុធជនជាតិភាគតិច”។ លោក ប្រាក់ សុខុន ដែលជាបេសកជនពិសេសទទួលបន្ទុកកិច្ចការមីយ៉ាន់ម៉ាទើបតែងតាំងថ្មីរបស់កម្ពុជាបានថ្លែងថាវិធីសាស្ត្រនេះមិនមានលទ្ធផលទេ។
លោកស្រីHeyzer បានជំរុញឱ្យ លោកប្រាក់ សាខុន ធ្វើការជាមួយលោកស្រី និងសហគមន៍អន្តរជាតិ លើ “យុទ្ធសាស្ត្រសម្របសម្រួល ឆ្ពោះទៅរកការបង្កើតបរិយាកាសអំណោយផលសម្រាប់កិច្ចសន្ទនារួម”(មិនមែនធើតែឯងៗនោះទេ)។ លោកស្រីបានសង្កត់ធ្ងន់ថាដំណោះស្រាយចាំបាច់ត្រូវទទួលបានពីការចូលរួមដោយផ្ទាល់ជាមួយនិងការស្តាប់ដោយយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះអ្នកដែលរងផលប៉ះពាល់ទាំងអស់»។
ជម្លោះនៅមីយ៉ាន់ម៉ាបានបង្កឱ្យមានការមិនឯកភាពគ្នានៅក្នុងអាស៊ាន អំពីថាតើត្រូវដោះស្រាយជាមួយនឹងប្រទេសនេះដោយរបៀបណា ខណៈដែលនាយឧត្តមសេនីយ៍ មីង អ៊ុងឡាំងមិនត្រូវបានគេអនុញ្ញាតិឱ្យចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំអាស៊ានកាលពីឆ្នាំមុនតែត្រុវបានប្រធានអាស៊ានអាណត្តថ្មីគឺកម្ពុជាចង់អុសទាញឲ្យបានចូលវិញស្របតាមធម្មនុញអាសាន១០មិនមែនអស៊ាន៩ទេ។ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ស្ថិតនៅក្នុងភាពចលាចលសង្គមអស់រយៈពេលជិត១ឆ្នាំកន្លងមកហើយដោយសារតែមានការដាក់សម្ពាធពីរបបសឹកទៅលើក្រុមបាតុករទៅលើសមរភូមិផ្សេងៗគ្នា មានទាំងក្រុមអំបូរភាគតិច និងក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធតវ៉ាប្រដាប់អាវុធដែលគេទើបតែបង្កើតថ្មី ត្រូវបានរបបសឹកហៅថា ជា”ក្រុមភេរវករ”ជាដើរតាមរបាយការណ៍ពីក្រុមសកម្មជនហើយត្រូវដកស្រង់ដោយអង្គការសហប្រជាជាតិបាននិយាយថា យ៉ាងហោចណាស់ក៏មានជនស៊ីវិលត្រូវគេសម្លាប់ប្រមាណជា ១៤០០នាក់។
