ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិចេញសម្រេចទាមទាឲ្យរបបយោធាមីយ៉ាបញ្ជប់អំពើហឹង្សានិងដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយបេសកជនពិសេសទៅពិភាក្សានៅថៃ
21-May-2025 / ព័ត៌មានអន្តរជាតិ
ក្រុងញូវយ៉ក៖ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ (UN) បានអនុម័តលើសេចក្ដីសម្រេចលើកដំបូងរបស់ខ្លួន ទាក់ទងនឹងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា នៅថ្ងៃពុធទី២១ធ្នូ ដើម្បីទាមទារឱ្យមានការបញ្ចប់អំពើហិង្សា និងជំរុញឱ្យរបបយោធាមួយនេះដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយទាំងអស់ រួមទាំងអតីតមេដឹកនាំមីយ៉ាន់ម៉ាដែលត្រូវបានទម្លាក់ពីតំណែងគឺ លោកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី ផងដែរ។
ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន Reuters នៅថ្ងៃទី២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២បានឲ្យដឹងថា៖ ឯកអគ្គរាជទូតចក្រភពអង់គ្លេសប្រចាំអង្គការសហប្រជាជាតិ លោកស្រី Barbara Woodward បានឱ្យដឹងថា៖ «នៅក្នុងថ្ងៃនេះ យើងបានផ្ញើសារយ៉ាងច្បាស់លាស់មួយទៅកាន់របបយោធាឱ្យពួកគេដឹងពីការសម្រេច [ក្នុងដំណោះស្រាយ] នេះ។ យើងរំពឹងថា សេចក្តីសម្រេចនេះនឹងត្រូវបានអនុវត្តយ៉ាងពេញលេញ»។ លោកស្រីបន្តថា៖ «យើងក៏បានផ្ញើសារយ៉ាងច្បាស់លាស់មួយទៅកាន់ប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ាផងដែរ ដោយថា យើងស្វែងរកការរីកចម្រើនទៅមុខស្របតាមសិទ្ធិ សេចក្ដីប៉ងប្រាថ្នា និងផលប្រយោជន៍របស់ពួកគេ»។
គួរបញ្ជាក់ថា ក្នុងចំណោមក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលមានសមាជិកចំនួន១៥ ក្នុងនោះមានសមាជិកចំនួន១២ បានបោះឆ្នោតគាំទ្រលើសេចក្តីសម្រេចវិបត្តិនៅមីយ៉ាន់ម៉ា ខណៈសមាជិក៣ផ្សេងទៀតដែលរួមមាន ចិន រុស្ស៊ី និងឥណ្ឌា បានបោះឆ្នោតអនុប្បវាទ។ អគ្គរដ្ឋទូតរុស្ស៊ីប្រចាំនៅអង្គការសហប្រជាជាតិ លោក Vassily Nebenzia បានលើកឡើងថា៖ «រុស្ស៊ីមិនបានចាត់ទុកស្ថានភាពនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ថាជាការគំរាមកំហែងដល់សន្តិភាពនិងសន្តិសុខអន្តរជាតិទេ ខណៈខ្លួនជឿជាក់ថា បញ្ហា [នៅមីយ៉ាន់ម៉ា] មិនអាចដោះស្រាយបានដោយក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិតែមួយនោះទេ»។
សម្រាប់ភាគីអាស៊ានវិញលោក ប្រាក់ សុខុន ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសកម្ពុជា និងជាប្រេសិតពិសេសរបស់ប្រធានអាស៊ាន ស្តីពីមីយ៉ាន់ម៉ាដែលបដិសេធទៅបំពេញទស្សនកិច្ចលើកទី២នៅប្រទេសមីយ៉ានំម៉ាដោយសារមិនរំពឹងថាមានភាពជឿនលឿងនោះនៅ ថ្ងៃទី២២ ធ្នូនេះបានប្រកាសថា នឹងចូលរួមកិច្ចប្រជុំពិគ្រោះយោបល់ក្រៅផ្លូវការ នៅទីក្រុងបាងកក ប្រទេសថៃ ដើម្បីពន្លឿនវឌ្ឍនភាពក្នុងការអនុវត្ត ការព្រមព្រៀងជាឯកច្ឆន្ទ៥ចំណុចស្តីពីមីយ៉ាន់ម៉ា ។តាមសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មាន របស់ក្រសួងការបរទេសខ្មែរ នៅថ្ងៃទី២១ ធ្នូ បានឲ្យដឹងថា តបតាមការអញ្ជើញរបស់លោក ដន ប្រាម៉ាត់វីណៃ ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសថៃ លោក ប្រាក់ សុខុន នឹងដឹកនាំគណៈប្រតិភូអញ្ជើញ ចូលរួមក្នុងកិច្ចពិគ្រោះយោបល់ក្រៅផ្លូវការ នៅថ្ងៃទី២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ នៅទីក្រុងបាងកក ប្រទេសថៃ។
ក្នុងអំឡុងពេលនៃកិច្ចពិគ្រោះយោបល់ក្រៅផ្លូវការនេះ អ្នកចូលរួមរំពឹងថា នឹងមានការពិភាក្សាដោយត្រង់ទៅត្រង់មក និងប្រកបដោយភាពស្មោះត្រង់ លើមធ្យោបាយដើម្បីពន្លឿនវឌ្ឍនភាពក្នុងការអនុវត្ត ការព្រមព្រៀងជាឯកច្ឆន្ទ ៥ចំណុចស្តីពីមីយ៉ាន់ម៉ា ។ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា បានធ្លាក់ចូលក្នុងភាពច្របូកច្របល់ គិតចាប់តាំងពីក្រុមយោធាបានដណ្តើមយកអំណាចមកគ្រប់គ្រងកាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំមុន និងបានផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលជាប់ឆ្នោតរបស់លោកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី ដែលបង្កឱ្យមានជាបាតុកម្មកើតឡើងជាញឹកញាប់នៅក្នុងប្រទេស។សមាគមជំនួយអ្នកទោសនយោបាយ (AAPP) ជនស៊ីវិលរាប់ពាន់នាក់ក៏ត្រូវបានសម្លាប់ដោយកងកម្លាំងសន្តិសុខមីយ៉ាន់ម៉ា ហើយមនុស្សរាប់ម៉ឺននាក់ផ្សេងទៀតក៏ត្រូវបានចាប់ខ្លួនផងដែរ គិតចាប់តាំងពីរដ្ឋប្រហារថ្ងៃទី១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំមុន។តាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់គណៈកម្មការសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ តុលាការសឹកភូមាបានកាត់ទោសប្រហារជីវិតនិស្សិតភូមា ៧រូប នៅក្នុងសវនាការបិទទ្វារមួយ កាលពីថ្ងៃពុធ។ ការណ៍នេះនឹងធ្វើឲ្យចំនួនមនុស្សដែលកំពុងស្ថិតនៅក្នុងជួររង់ចាំ ការប្រហារជីវិតនៅភូមា កើនឡើងដល់១៣៩នាក់។តាមកាសែតក្នុងស្រុកភូមា មនុស្ស៧នាក់ ដែលត្រូវតុលាការសឹកកាត់ទោស ប្រហារជីវិត កាលពីថ្ងៃពុធ ជានិស្សិតនៅសកលវិទ្យាល័យ ទីក្រុងរ៉ង់ហ្គូន។ ពួកគេត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីខែមេសា ក្នុងបទចោទប្រកាន់ថា បានចូលរួមក្នុងការបាញ់ប្រហារទៅលើធនាគារ។
ទាក់ទងនិងអ្នកណាជាតំណាងស្របច្បាប់របស់ប្រទេសមីយ៉ានម៉ាអង្គការសហប្រជាជាតិ (UN) បានពន្យារពេលលើការសម្រេចចិត្ត ខណៈមានការព្រួយបារម្ភថារុស្ស៉ី ដែលមានទំនាក់ទំនងកាន់តែជិតស្និទ្ធជាមួយមេដឹកនាំនៃរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា អាចនឹងប្រើសិទ្ធិអំណាចជំទាស់។ នេះបើ តាមការចេញផ្សាយដោយទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន AFP នៅថ្ងចន្ទ ទី៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២កន្លងមក។គណៈកម្មាធិការសារតាំងរបស់ UN ដែលមានសមាសភាពនៃរដ្ឋជាសមាជិក UN ចំនួន៩ ក្នុងនោះរួមមានទាំងចិន រុស្ស៉ី និងសហរដ្ឋអាមេរិក បានចាប់ផ្ដើម កិច្ចប្រជុំតាំងតែពីថ្ងៃទី២៩ ខែវិច្ឆិកាកន្លងទៅមកម្ល៉េះ។ កិច្ចប្រជុំនេះមានគោលបំណងពិចារណា និងធ្វើការសម្រេចចិត្តថាតើនរណាគួរតែធ្វើជាអ្នកតំណាង ស្របច្បាប់របស់មីយ៉ាន់ម៉ា នោះគឺរវាងលោក ក្យ៉ ម៉ូ ទុន (Kyaw Moe Tun) ដែលជាឯកអគ្គរដ្ឋទូតប្រចាំ UN ត្រូវបានតែងតាំងដោយអតីតរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិល របស់លោកស្រី អោងសាន ស៊ូជី និងឯកអគ្គរដ្ឋទូតដែលត្រូវបានតែងតាំងដោយរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា។តែការសម្រេចរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខខាងលើមិនបាននិយាយដល់រឿងនេះនោះទេ។
គួរបញ្ជាក់ថា លោក ក្យ៉ ម៉ូ ទុន ដែលកំពុងបន្តកាន់តំណែងជាឯកអគ្គរដ្ឋទូតមីយ៉ាន់ម៉ា ប្រចាំ UN នៅក្នុងឆ្នាំ២០២២នេះបានបោះឆ្នោតថ្កោលទោស ការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៉ី នៅអ៊ុយក្រែន និងបោះឆ្នោតគាំទ្រឱ្យព្យួរសមាជិកភាពរុស្ស៉ី នៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្ស UN ផងដែរ។
ទាក់ទងនឹងដំណឹងកាត់ទោសប្រហារជីវិតក្រុមនិស្សិត អ្នកនាំពាក្យរបស់របបសឹកភូមាមិនបានឆ្លើយសំណួររបស់ទីភ្នាក់ងារ ព័ត៌មានបារាំង AFP។ តាមលោកVolker Turk មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ កងទ័ពភូមាបន្តរៀបចំនីតិវិធី នៅក្នុងតុលាការសម្ងាត់ ដោយបានរំលោភច្បាប់ជាមូលដ្ឋាន និងការទទួលបានការជំនុំជម្រះដោយស្មើភាព។ ជាក់ស្តែង សវនាការនៅក្នុងតុលាការសម្ងាត់ ប្រព្រឹត្តទៅតែប៉ុន្មាននាទី ប៉ុណ្ណោះ។ ជាទូទៅ អ្នកត្រូវចោទប្រកាន់គ្មានមេធាវី ឬបានជួបគ្រួសារនោះទេ។ដំណឹងផ្តន្ទាទោស ប្រហារជីវិតនិស្សិត ភូមា កើតមាន នៅតែប៉ុន្មានខែក្រោយ ដែលរបបសឹកត្រលប់មកប្រហារជីវិត មនុស្សជាលើកទី១ បន្ទាប់ពីអាក់ខានអស់ ៣០ឆ្នាំ។ នៅខែកក្កដា មនុស្ស៤នាក់ ដែលនៅក្នុងនោះ១នាក់ ជាអតីតសមាជិកសភា និងជាមនុស្សជំនិត របស់លោកស្រីអ៊ុងសាន ស៊ូជី រួមជាមួយសកម្មជនដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ ១នាក់ទៀតត្រូវរបបសឹកប្រហារជីវិត ក្នុងបទចោទប្រកាន់ប្រព្រឹត្តអំពើភេរវកម្ម។
សម្រាប់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់គណៈកម្មការសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ជាថ្មីម្តងទៀត របបសឹកបានប្រើទោសប្រហារជីវិតជាឧបករណ៍នយោបាយដើម្បីវាយបំបាក់អ្នកប្រឆាំងនឹងខ្លួន។ ក្រុមដឹកនាំយោធាភូមា បានផ្គើន ទាត់ចោលការប្រឹងប្រែងរបស់អាស៊ាននិងសហគមន៍អន្តរជាតិ ដែលចង់ជួយបិទបញ្ចប់អំពើហិង្សានៅភូមា។កាលពីថ្ងៃទី១៧ វិច្ឆិកា ប្រធានអាស៊ានបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍អបអរដល់ការដោះលែងអ្នកទោសទ្រង់ទាយធំដោយក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋបាលនៃប្រទេសភូមា។ ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះ ប្រធានអាស៊ានបានបញ្ជាក់ថា ប្រេសិតពិសេសអាស៊ាននឹងធ្វើដំណើរទស្សនកិច្ចជាលើកទី៣ទៅកាន់ភូមាដូចដែលបានគ្រោងទុក ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាជួយឱ្យភូមាវិលទៅរកភាពប្រក្រតី និងមាគ៌ាប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។សម្រាប់អាស៊ាន ប្រសិនបើរបបសឹកមិនអនុវត្តអ្វីបានផ្លែផ្កានោះទេ នោះភូមាក៏នឹងត្រូវផាត់ចេញពីកិច្ចប្រជុំកំពូលនានា ហើយអាស៊ាននឹងបន្តរក្សាទម្រង់បែបនេះ រហូតដល់របបសឹកអនុវត្តតាមកិច្ចព្រមព្រៀងកុងសង់ស៊ីសទាំង៥ចំណុច៕
