ខ្មែរ និងខ្មែរ ជាតួអង្គសំខាន់បំផុតសំរាប់បង្កើត កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ២៣ តុលា
បន្ទាយមានជ័យ៖ ថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២២នេះ គឺជាខួប ៣១ឆ្នាំ (២៣ តុលា ១៩៩១-២៣ តុលា ២០២២) នៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាព ទីក្រុងប៉ារីស។ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែននាយករដ្ឋមន្ត្រីក្នុងឱកាសចែកអំណោយជាស្រូវពូជជូនប្រជាពលរដ្ឋរងគ្រោះដោយទឹកជំនន់ចំនួន៥ពាន់គ្រួសារនៅខេត្តបន្ទាយមានជ័យ បានថ្លែងថា «ខ្មែរ និងខ្មែរ ជាតួអង្គសំខាន់បំផុតសំរាប់កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ២៣ តុលា»។
សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ក៏បានរំលឹកថា «មុននឹងឈានមកដល់កិច្ចព្រមព្រៀងនាទីក្រុងប៉ារីស ២៣ តុលា គឺសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានជួបពិភាក្សាដំបូងបំផុតជាមួយ អតីតព្រះមហាក្សត្រខ្មែរ សម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ នៅថ្ងៃទី០២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៨៧ នៅ FERE-EN-TARDENOIS នៅប្រទេសបារាំង ដែលការចរចានេះ មានសេចក្តីប្រកាសរួមឡាយព្រះហស្តលេខាដោយ សម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ និង សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ដែលហៅថា (ជំនួបចរចា សីហនុ-ហ៊ុន សែន នៅ FERE-EN-TARDENOIS ថ្ងៃទី០២-០៤ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៨៧)។បន្ទាប់មកក៏មានកិច្ចចរចាបន្តរវាង សីហនុ-ហ៊ុន សែន លើកទី ២ ប្រព្រឹត្តឡើងនៅថ្ងៃទី២០-២១ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៨៨ នៅ SAINT-GERMAIN-EN-LAYE ប្រទេសបារាំង និងនៅទីកន្លែងផ្សេងៗមួយចំនួនទៀត»។
សម្តេចបន្តថា «៣១ឆ្នាំមុន នៅថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១ ភាគីទាំង៤ របស់កម្ពុជា រួមមាន សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន តំណាងឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ចលនាតស៊ូហ្វ៊ុនស៊ិនប៉ិច ដែលតំណាងដោយសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ និងសម្តេចក្រុមព្រះ នរោត្តម រណប្ញទ្ឋិ រណសិរ្សជាតិរំដោះប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលតំណាងដោយ លោក សឺន សាន និង ក្រុមចលនាកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (ប៉ុលពត) តំណាងដោយ លោក ខៀវ សំផន បានឈានទៅចុះហត្ថលេខា លើកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាព នៅទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសបារាំង ក្រោមវត្តមានសាក្សីមកពី ១៨ប្រទេស រួមទាំងអគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ (UN) ផងដែរ ដើម្បីបញ្ចប់សង្គ្រាមស៊ីវិលនៅកម្ពុជា។សម្តេចតេជោ ក៏បានបញ្ជាក់ថា «អ៊ុនតាក់ ចាយលុយអស់ជាង២ពាន់លាន មិនអាចបញ្ចប់សង្គ្រាម មិនអាចរកសន្តិភាពជូនកម្ពុជាបានទេ »។ សម្តេចក៏បានរំលឹកពីនយោបាយឈ្នះ ឈ្នះ ដែលបានដាក់ចេញកាលពីចុងឆ្នាំ១៩៩៨ ដោយមិនយកសង្គ្រាម បញ្ចប់សង្គ្រាម និងមិនបង្ហូរឈាម កម្ពុជាទូទាំងប្រទេស បានស្គាល់ នូវសន្តិភាពពេញលេញ និងសម្បូរសប្បាយរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ»។
ដោយឡែកគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋានវិញបានលើកឡើងថាបើទោះបីជាពេលវេលាបានកន្លងផុតទៅ ៣១ឆ្នាំហើយក៏ដោយ ក៏កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស នៅតែមានតម្លៃ និងសារសំខាន់សម្រាប់កម្ពុជា ជាពិសេស ក្នុងដំណើរការកសាងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យ ការការពារអធិបតេយ្យភាពជាតិ និងបូរណភាពដែនដី។តាមរយៈសារពត៍មានគណបក្សនេះ អំពាវនាវដល់ភាគីនយោបាយខ្មែរទាំងអស់បញ្ឈប់នូវរបៀបធ្វើនយោបាយ ដោយបណ្តុះកំហឹងសងសឹក និងកម្ចាត់គ្នាទៅវិញទៅមក ដែលខុសផ្ទុយពីស្មារតីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ហើយចាប់យកមធ្យោបាយអហិង្សា ក្នុងការប្រកួតប្រជែងគ្នា តាមរយៈសន្លឹកឆ្នោតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន ទាមទារឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាលដោះលែង និងផ្តល់សិទ្ធិសេរីភាពដល់អ្នកទោសនយោបាយទាំងអស់ និងរៀបចំបរិយាកាសសម្រាប់ការប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រអាណត្តិទី៧ ឱ្យបានស្មើភាព ប្រកបដោយសេរីនិងយុត្តិធម៌ត្រឹមត្រូវ ដើម្បីជាឧត្តមប្រយោជន៍ដល់សន្តិភាពយូរអង្វែង ប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ក៏ដូចជាការលើកស្ទួយកិត្យានុភាពជាតិខ្មែរលើឆាកអន្តរជាតិ។
គណបក្សភ្លើងទៀនវិញកត់សំគាល់ថា ក្នុងរយៈពេលកន្លងមកនេះ កិច្ចព្រមព្រៀងក្រុងប៉ារីស មិនត្រូវបានគោរព និងអនុវត្តឲ្យបានពេញលេញឡើយ ដូចជាអធិបតេយ្យកម្ពុជានៅរងការគំរាមកំហែង ប្រព័ន្ធតុលាការមិនទាន់ឯករាជ្យ ការគោរពសិទ្ធិមនុស្សធ្លាក់ចុះនៅប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ លោក គង់ គាំដែលទើបទទួលបានការតែងតាំងជា ទីប្រឹក្សាគណបក្សភ្លើងទៀន បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដោយឡែកមួយ ដោយបានកត់សំគាល់ រយៈ៣១ឆ្នាំមកនេះ ទោះជាដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ការបោះឆ្នោតជាទៀងទាត់ មិនទាន់មានយុត្តិធម៌យ៉ាងណាក៏ដោយ តែក្រោយកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ កម្ពុជាទទួលបានការអភិវឌ្ឍន៍មិនអាចបដិសេធបានឡើយ.។
សូមបញ្ជាក់ថាព្រឹទ្ធសភាសហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២ បានអនុម័តជាឯកច្ឆន្ទលើសេចក្ដីសម្រេចចិត្តលេខ៤២៧ ក្នុងការរម្លឹកដល់ខួបលើកទី៣០ នៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ឆ្នាំ១៩៩១ ដែលបានបញ្ចប់សង្គ្រាមមានរយៈពេលរាប់ទសវត្សរ៍ និងធ្វើឱ្យប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតនៅលើផ្លូវនៃសន្តិភាព ស្ថិរភាព និងវិបុលភាព។ព្រឹទ្ធសភាសហរដ្ឋអាមេរិក បានអំពាវនាវឱ្យប្រទេសហត្ថលេខីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងអស់ បំពេញការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ខ្លួនក្នុងការធានាបាននូវសន្តិភាព វិបុលភាព ប្រជាធិបតេយ្យ និងអធិបតេយ្យភាពកម្ពុជា។សេចក្តីសម្រេចចិត្តលេខ៤២៧ បានជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាចាំបាច់ត្រូវរៀបចំការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ ឆ្នាំ២០២២ និងការបោះឆ្នោតជាតិ ឆ្នាំ២០២៣ ឱ្យបានសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌។ ជាងនេះទៀត ត្រូវការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងស្ថាប័នប្រជាធិបតេយ្យ ហើយត្រូវលើកលែងការចោទប្រកាន់ ការកាត់ទោសលើក្រុមអ្នកនយោបាយប្រឆាំង អ្នកកាសែត និងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស និងកុំបំពានគោលជំហរអព្យាក្រឹតរបស់កម្ពុជា។
