រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៍រដ្ឋាភិបាលសម្តេចហ៊ុនម៉ាណែតប្រកាសចាប់ផ្តើមអនុវត្តកម្មវិធីកែទម្រង់ក្នុងស្ថាបន័តុលាការ
ភ្នំពេញ៖ លោក កើត រិទ្ធ ឧបនាយករដ្ឋ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ មានប្រសាសន៍នារសៀលថ្ងៃទី០៩ ខែមករា ឆ្នាំ ២០២៣ថា ចៅក្រម ព្រះរាជអាជ្ញា ក្រឡាបញ្ជី អាជ្ញាសាលា មន្ត្រីតុលាការ និងតួអង្គពាក់ព័ន្ធណាមួយ ដែលបានប្រព្រឹត្តខុសច្បាប់ ឬបានឆ្លៀតយកឱកាសនៃយុទ្ធនាការនេះ ដើម្បីស្វែងរកផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន តាមរបៀប "ត្រីងៀតឆ្លៀតពង" ឬដែលប្រព្រឹត្តផ្ទុយនឹងអភិក្រមនឹងត្រូវកត់ត្រាទុកជាកំហុស ដែលនឹងត្រូវឆ្លើយតបជាមួយនឹងការអនុវត្តយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ ទាំងវិធានការវិន័យទាំងវិធានការច្បាប់។
ថ្លែងក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានស្តីពី ការបង្កើតអាជ្ញាធរជាតិ ដោះស្រាយវិវាទក្រៅតុលាការ នៅទីស្តីការក្រសួងយុត្តិធម៌ លោកឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានបន្តថា យុទ្ធនាការទី២ នេះនឹងក្លាយជា កពា្ចក់ឆ្លុះឱ្យឃើញការពិត នៅពេលមានបណ្តឹងអំពីភាពមិនប្រក្រតី ណាមួយនៅតាមតុលាការ។ ក្នុងករណីដែលរកឃើញការពិត ថាពិតជាមានភាពមិនប្រក្រតីកើតឡើងមែននោះ យើងត្រូវហ៊ានទទួលស្គាល់ការពិត ហើយត្រូវខិតខំស្វែងរកនូវដំណោះស្រាយមួយដែលត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ ជូនប្រជាពលរដ្ឋដែលរងគ្រោះ។
លោកឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីថា យន្តការដែលមានការពាក់ព័ន្ធខាងលើនេះ ត្រូវប្រកាន់ ខ្ជាប់នូវអភិក្រមការងារ ដូចតទៅ៖អភិក្រមទី១-មិនត្រូវធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ឯករាជ្យនៃអំណាចតុលាការ,។អភិក្រមទី២-មិនត្រូវធ្វើបុរេវិនិច្ឆ័យលើការសម្រេចសេចក្ដីរបស់តុលាការថា មិនប្រក្រតី ឬអយុត្តិធម៌ ។ អភិក្រមទី៣-ត្រូវអនុវត្តប្រកបដោយតម្លាភាព ភាពច្បាស់លាស់ ភាពត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌។
លោក កើត រិទ្ធ ឧបនាយករដ្ឋ រដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ បានឲ្យដឹងថា រាជរដ្ឋាភិបាលបង្កើតអាអាជ្ញាធរជាតិដោះស្រាយវិវាទក្រៅតុលាការ ធ្វើឡើងក្នុងគោលបំណងសំខាន់ៗចំនួន២ ទី១- ដើម្បីជួយដោះស្រាយ រកយុត្តិធម៌ជូនប្រជាពលរដ្ឋដែលរងគ្រោះដោយអយុត្តិធម៌ ឬដោយការរំលោភបំពានដោយខុសច្បាប់នៅក្នុងសង្គម និង ទី២- ដើម្បីលើកកម្ពស់តម្លាភាព សុចរិតភាព និងភាពត្រឹមត្រូវ នៅក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ និងក្នុងចំណាត់ការរឿងក្តីដោយតុលាការ ប៉ុន្តែការកំណត់ថា "យុត្តិធម៌ ឬ អយុត្តិធម៌" គឺមិនចំណុះទៅលើត្រឹម ការលើកឡើងរបស់ភាគីណាមួយឡើយ ប៉ុន្តែ ចំណុះលើអង្គហេតុ អង្គច្បាប់ និងភស្តុតាង ដែលទាមទារឱ្យមាន ការយកចិត្តទុកដាក់ត្រួតពិនិត្យឱ្យបានដិតដល់។
លោកឧបនាយករដ្ឋរដ្ឋមន្ត្រី បានបន្ថែមថា យុទ្ធនាការដោះស្រាយភាពមិនប្រក្រតីនៅតាមតុលាការនេះ នឹងផ្តោតលើបញ្ហាសំខាន់ចំនួន ២ដូចគ្នាដែរ គឺ៖ ទី១-ពិនិត្យ និងដោះស្រាយភាពមិនប្រក្រតីលើផ្នែកអភិបាលកិច្ចនៅតាមសាលាជម្រះក្តី និងអយ្យការអមសាលាជម្រះក្តីនានា និង ទី២-ពិនិត្យ និងដោះស្រាយភាពមិនប្រក្រតីលើចំណាត់ការសំណុំរឿង និងក្នុង ការសម្រេចសេចក្ដីរបស់តុលាការ។
ទន្ទឹមនឹងនោះ យុទ្ធសាស្ត្រដ៏សំខាន់នៃការងារកែទម្រង់ប្រព័ន្ធតុលាការ ដែលត្រូវបន្តយកចិត្តទុកដាក់អនុវត្តជាប់ជាប្រចាំ ការធានាបាននូវគុណភាពនៃយុត្តិធម៌ ឬគុណភាពនៃសេចក្ដីសម្រេចរបស់តុលាការ គឺជាទិសដៅ ប្រកបដោយស្មារតីទទួលខុសត្រូវខ្ពស់។ផ្អែកលើយុទ្ធសាស្ត្របញ្ចកោណ-ដំណាក់កាលទី១ របស់រាជរដ្ឋាភិបាល និងដោះស្រាយភាពមិនប្រក្រតីនៅតាមតុលាការ សំដៅជួយដោះស្រាយរកយុត្តិធម៌ជូនប្រជាពលរដ្ឋ ក៏ដូចជា លើកកម្ពស់តម្លាភាព សុចរិតភាព និងភាពត្រឹមត្រូវនៅក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ និងចំណាត់ការរឿងក្ដីដោយតុលាការ គឺជាកិច្ចការអាទិភាពមួយក្នុងចំណោមកិច្ចការអាទិភាពទាំង ៣ ដែលត្រូវសម្រេចឱ្យចេញជាលទ្ធផលជាក់ស្ដែង ក្នុងក្របខ័ណ្ឌការងារកែទម្រង់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ សំដៅ "ពង្រឹង និងលើកកម្ពស់គុណភាព និងប្រសិទ្ធភាពនៃ ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌"។
ផ្អែកតាមការប្រគល់ភារកិច្ច និងអនុវត្តតាមអនុសាសន៍ដឹកនាំដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ជាបន្តបន្ទាប់របស់ សម្តេចធិបតីនាយករដ្ឋមន្ត្រី, ក្រសួងយុត្តិធម៌ សម្រេចដាក់ចេញនូវ "យុទ្ធនាការត្រួតពិនិត្យ និងដោះស្រាយ ភាពមិនប្រក្រតីនៅតាមតុលាការ" ដើម្បីធានាបាននូវប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់ក្នុងការអនុវត្តនូវកិច្ចការអាទិភាព។បន្ថែមពីលើនេះ ការរំលោភបំពានដោយខុសច្បាប់នៅក្នុងសង្គម ឬដោយសារមានភាពមិនប្រក្រតីនៅតាមតុលាការ អាចដាក់ពាក្យបណ្តឹងអំពីភាពមិនប្រក្រតីក្នុងចំណាត់ការរបស់តុលាការ ដើម្បីឱ្យយន្តការទទួលបន្ទុកជួយត្រួតពិនិត្យ និង យុទ្ធនាការនេះ នឹងក្លាយជាច្រកផ្លូវការមួយ សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋដែលរងគ្រោះដោយអយុត្តិធម៌ដោយ
ជួយដោះស្រាយរកយុត្តិធម៌ផងដែរ។
សម្រាប់យន្តការបន្តការងារជាក់ស្តែងក្នុងតុលាការលោក កើត រិទ្ធ ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ បានថ្លែងថា សំណុំរឿងចំនួន៣ នឹងត្រូវកំណត់ជាអាទិភាព សម្រាប់យន្តការដោះស្រាយដោយម៉ឺងម៉ាត់បំផុត នោះគឺ សំណុំរឿងគ្រឿងញៀន គ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ និងអត្រានុកូលដ្ឋាន។ សម្រាប់សំណុំរឿងទាំង៣ លោកឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានលើកឡើងថា៖ទី១ ករណីគ្រឿងញៀន៖ បញ្ហាសន្តិសុខ ជាពិសេសបញ្ហាគ្រឿងញៀន គឺស្ថិតនៅក្នុងវិធានការគន្លឹះទី៤ របស់ សម្តេចធិបតី ហ៊ុន ម៉ាណែត នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា ដែលសម្តេចបានប្រកាសដាក់ចេញនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំគណៈរដ្ឋមន្ត្រី លើកទី១។ នេះវាគឺជាគំនិត មិនត្រឹមតែបង្កគ្រោះថ្នាក់ប្រជាជន សន្តិសុខសាធារណៈប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែវាបំផ្លាញធនធានមនុស្សនៅកម្ពុជា។ អ្វីដែលក្រសួងអាចធ្វើបាន គឺសាលាជម្រះក្តី និងអង្គការអយ្យការអមសាលាជម្រះក្តី ត្រូវរៀបចំនូវសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាន ដើម្បីបង្ហាញពីតម្លាភាព នៅក្នុងចំណាត់ការរឿងក្តីគ្រឿងញៀន នៅគ្រប់ដំណាក់កាលទាំងអស់នៃនីតិវិធី ទាំងនៅដំណាក់កាលអយ្យការ ទាំងនៅដំណាក់កាលស៊ើបសួរ ទាំងនៅដំណាក់កាលជម្រះ។
(ឧទាហរណ៍) ឥលូវ គ្រឿងញៀនចាប់ពីកម្រិតណាមួយទៅ ដែលនឹងឯកភាពជាមួយអាជ្ញាធរជាតិថា ពេលដែលបញ្ជូនមកដល់ព្រះរាជអាជ្ញា ពេលដែលព្រះរាជអាជ្ញាកាន់រឿងក្តីហ្នឹង ពេលដែលគាត់ចាត់ការចោទប្រកាន់ ឬក៏យ៉ាងម៉េច សុំឲ្យគាត់ធ្វើសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានមួយ ថារឿងក្តីគ្រឿងញៀនេះ បញ្ជូនមក៥នាក់ ដោះលែង៣នាក់ ចោទប្រកាន់ ២នាក់ ពីបទអ្វី យើងនឹងឆែកព័ត៌មាននេះគ្រប់គ្នា។ ដល់ដំណាក់កាល ជំនុះជម្រះ ត្រូវកាត់ក្តីដាក់ពន្ធនាគារប៉ុន្មានឆ្នាំ ហេតុអ្វី? សម្រេចឲ្យរួចខ្លួនប៉ុន្មាននាក់ ហេតុអ្វីឲ្យរួចខ្លួន?។
