ប្រទេសហ្សេ៧កាន់ជើងអ៊ីស្រាអែលចិនថាអាមេរិកយកសាំងដាក់ភ្លើងប៉ាគីស្ថាន បិទព្រំដែនគោកជាមួយអ៉ីរ៉ង់
07-June-2025 / ព័ត៌មានអន្តរជាតិ
កាណាដា)៖ កាលពីយប់ថ្ងៃចន្ទ ទី១៦ ខែមិថុនា ក្រុមប្រទេសឧស្សាហកម្មរីកូតលាស់ហៅកាត់ G7 បានរួមគ្នាចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍គាំទ្រចំពោះអ៉ីស្រាអែល ហើយហៅអ៉ីរ៉ង់ថាជា ប្រភពនៃអស្ថិរភាពនិងអំពើភេរវកម្ម នៅក្នុងតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ា។ នេះបើតាមការចេញផ្សាយដោយ ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន Reuters។
ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម ក្រុម G7 ដែលមានសមាជិកដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក កាណាដា ចក្រភពអង់គ្លេស អាល្លឺម៉ង់ ជប៉ុន បារាំង និងអ៉ីតាលី បានលើកឡើងយ៉ាងដូច្នេះថា «យើងសូមបញ្ជាក់ថា អ៉ីស្រាអែលមានសិទ្ធិដើម្បីការពារខ្លួនឯង ហើយយើងគាំទ្រសន្តិសុខរបស់ប្រទេសអ៉ីស្រាអែល។ អ៉ីរ៉ង់គឺជាប្រភពចម្បងនៃអស្ថិរភាពនិងអំពើភេរវកម្មនៅក្នុងតំបន់ ខណៈ G7 ប្រកាន់ជំហរច្បាស់ណាស់ថា គឺអ៉ីរ៉ង់មិនអាចមានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរជាដាច់ខាត»។គួរបញ្ជាក់ថា កាលពីថ្ងៃសុក្រសប្តាហ៍មុន អ៉ីស្រាអែលបានបើកការវាយប្រហារទ្រង់ទ្រាយធំតាមផ្លូវអាកាស ក្រោមការអះអាងថា ដើម្បីទប់ស្កាត់ជាមុនកុំឱ្យ ទីក្រុងតេហេរ៉ង់អភិវឌ្ឍបានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។ ចាប់តាំងពីថ្ងៃនោះ គូសត្រូវទាំងពីរបានបន្តវាយប្រយុទ្ធគ្នាតាមអាកាស ដោយខាងអ៉ីរ៉ង់រាយការណ៍ មានអ្នកស្លាប់ជាង២២០នាក់ ៩០ភាគរយជាជនស៉ីវិល ខណៈខាងអ៉ីស្រាអែលអះអាងថា ជនស៉ីវិលខ្លួន ២៤នាក់ បានស្លាប់។
អ៉ីរ៉ង់ទាត់ចោលម្តងហើយម្តងទៀតនូវការចោទប្រកាន់ដែលថា ខ្លួនមានមហិច្ឆតាចង់ផលិតអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ហើយបាននិយាយថា ខ្លួនមានសិទ្ធិដើម្បីអភិវឌ្ឍបច្ចេកវិទ្យានុយក្លេអ៊ែរ សម្រាប់បម្រើគោលដៅស៉ីវិល រួមបញ្ចូលទាំងការចម្រាញ់សារធាតុអ៊ុយរ៉ាញ៉ូម ក្នុងនាមជាភាគីក្នុងសន្ធិសញ្ញាមិនរីកសាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ NPT។ ដោយឡែក អ៉ីស្រាអែល ដែលមិនមែនជាភាគីក្នុង NPT គឺជាប្រទេសតែមួយគត់នៅមជ្ឈិមបូព៌ា ដែលត្រូវគេជឿជាក់យ៉ាងទូលំទូលាយថា មានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ ប៉ុន្តែអ៉ីស្រាអែលមិនដែលបដិសេធ ឬទទួលស្គាល់រឿងនេះឡើយ។
ទាក់ទងនិងសង្គ្រាមនេះដែរនៅថ្ងៃអង្គារ ទី១៧ ខែមិថុនា ចិនបានចោទប្រកាន់ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ ថាចាក់សាំងបន្ថែមទៅលើភ្លើង ជុំវិញការកើនឡើងនៃជម្លោះយ៉ាងក្តៅគគុក រវាងអ៉ីរ៉ង់និងអ៉ីស្រាអែល បន្ទាប់ពីលោកប្រធានាធិបតីអាមេរិក បានព្រមានអ្នករស់នៅក្នុងរដ្ឋធានីរបស់អ៉ីរ៉ង់ ឱ្យជម្លៀសខ្លួនចេញពីបន្ទាន់។ នេះបើតាមការចេញផ្សាយដោយ ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន AFP។អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសចិន លោក Guo Jiakun បាននិយាយដូច្នេះថា «ការបក់ភ្លើងឱ្យកាន់តែឆេះខ្លាំង ចាក់សាំងបន្ថែមទៅលើភ្លើង ប្រើពាក្យសម្តីគំរាមកំហែង ហើយបង្កើនការដាក់សម្ពាធ នឹងមិនអាចជួយលើកកម្ពស់ការបន្ធូរបន្ថយស្ថានការណ៍មកវិញឡើយ ប៉ុន្តែនឹងមានតែធ្វើឱ្យជម្លោះកាន់តែតានតឹង និងរីករាលដាលកាន់តែធំប៉ុណ្ណោះ»។
លោក Guo បានបន្ថែមថា «ភាគីចិនបន្តអំពាវនាវឱ្យភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ជាពិសេសប្រទេសដែលមានឥទ្ធិពលលើអ៉ីស្រាអែល អនុវត្តការទទួលខុសត្រូវរបស់ខ្លួន ហើយចាប់យកចំណាត់ការបន្ទាន់ ដើម្បីបន្ធូរបន្ថយស្ថានការណ៍ និងរារាំងកុំឱ្យជម្លោះរីករាលដាលកាន់តែធំ»។ ទោះជាយ៉ាងណានៅថ្ងៃអង្គារនេះ ស្ថានទូតចិនប្រចាំនៅអ៉ីស្រាអែល ក៏បានអំពាវនាវផងដែរឱ្យពលរដ្ឋខ្លួនទាំងអស់ ចាកចេញពីប្រទេសអ៉ីស្រាអែល ឱ្យបានឆាប់ៗតាមតែអាចទៅរួច បន្ទាប់ពីអ៉ីស្រាអែលនិងអ៉ីរ៉ង់ បន្តការវាយប្រយុទ្ធគ្នាខ្លាំងៗ ចូលដល់ថ្ងៃទី៥។
ទាក់ទងនិងសង្គ្រាមនេះប្រទេសប៉ាគីស្ថាន បានបិទច្រកព្រំដែនគោកទាំងអស់របស់ខ្លួន ជាមួយអ៉ីរ៉ងដែលជាប្រទេសជិតខាង ដោយមិនកំណត់ពេល ខណៈដែលប្រទេសនេះ កំពុងមានភាពតានតឹងខ្លាំងជាមួយអ៉ីស្រាអែល ជាមួយនិងការគំរាមកំហែងវាយប្រហារគ្នាបន្ថែមទៀត។ នេះបើយោងតាមការចេញផ្សាយដោយទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន AFP នៅថ្ងៃអង្គារ ទី១៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០២៥។មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ក្នុងខេត្ត Balochistan ដែលនៅជាប់ព្រំដែនអ៉ីរ៉ង់ លោក Qadir Bakhsh Pirkani បានប្រាប់ AFP ថា «ច្រកព្រំដែននៅក្នុងស្រុកទាំង ៥ គឺ Chaghi, Washuk, Panjgur, Kech និង Gwadar ត្រូវបានផ្អាកដំណើរការ»។ ចំណែក មន្ត្រីនៅព្រំដែនស្រុក Chaghi បាននិយាយថា ការឆ្លងចូលទៅក្នុងប្រទេសអ៉ីរ៉ង់ត្រូវផ្អាក រហូតដល់មានការជូនដំណឹងបន្ថែម។ យ៉ាងនេះក្តី មិនមានការបិទសកម្មភាពពាណិជ្ជកម្មនៅព្រំដែនទេ ហើយពលរដ្ឋប៉ាគីស្ថាន ដែលត្រូវចេញពីអ៉ីរ៉ងចូលមកប្រទេសវិញ អាចឆ្លងកាត់បាន។
តាមរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសប៉ាគីស្ថាន លោក Ishaq Dar អ្នកធ្វើធម្មយាត្រាប៉ាគីស្ថានចំនួន ៤៥០នាក់ ត្រូវបានជម្លៀសចេញពីអ៉ីរ៉ង់ ដោយមានច្រើនទៀតត្រូវអនុវត្តតាម ដូចជាមកពីអ៉ីរ៉ាក់ ខណៈប្រទេសពីរនេះ កំពុងរៀបចំពិធីសាសនាឥស្លាម Shiite។ទោះបីយ៉ាងណាប្រទេសប៉ាគិស្ថានជាំប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសធំៗដូចជាចិនរុស្ស៊ីអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីតកូរ៉េខាងជើងតួគីបានឈរខាងប្រទេសអ៊ីរ៉ង។ប្រទេសប៉ាគិស្ថានមានព្រុំដែនជាំប់ចិននិងអ៊ីរ៉ងដែលជាច្រកសម្រាប់អ៊ីរ៉ងទទួលបានជំនួយនិងជំនួញជាមួយចិន។ជាក់ស្តែងអាវុធដែលប្រទេសអ៊ីរ៉ង់អាចបាញ់ចូលប្រទេសអ៊ីស្រាអែលដែលមានប្រពន្ធ័ការពារដែនអាកាសរឹងមាំគេសង្ស័យថាមានការគាំទ្រពីរុស្ស៊ីនិងចិន។
