មានអ្វីខ្លះបានពីទស្សនកិច្ចសម្តេចតេជោនៅក្នុងស្ថានទូតអាមេរិកក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ?
ភ្នំពេញ៖ លោកឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិក Patrick Murphy និងសម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានពិភាក្សាលើវិធីកែលម្អទំនាក់ទំនងទ្វេភាគី ដោយរំពឹងថាឆ្នាំ២០២៣ អ្វីៗ នឹងល្អឡើងវិញប្រកបដោយផ្លែផ្កា ហើយអាចបន្តការខិតខំក្នុងការពង្រឹងមិត្តភាពរវាងប្រជាជនអាមេរិក និងប្រជាជនកម្ពុជា។ នេះគឺជាការវាយតម្លៃដោយស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា បន្ទាប់ពីសម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី នាំកូនប្រុស២នាក់ និងកូនប្រសារប្រុស២នាក់ទៀត រួមទាំងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់មួយចំនួនទៅទស្សនៈកិច្ចដល់ក្នុងស្ថានទូតអាមេរិកនៅថ្ងៃទី២៣ធ្នូ។
ស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិក បញ្ជាក់ក្នុងទំព័រហ្វេសប៊ុកផ្លូវការ របស់ខ្លួន នាថ្ងៃទី ២៤ ខែធ្នូថា៖ «យើងសូមស្វាគមន៍ជំហររបស់កម្ពុជា ក្នុងការលើកកម្ពស់ធម្មនុញ្ញរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ការពារបូរណភាពទឹកដី និងសហការគាំទ្រដំណោះស្រាយរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលថ្កោលទោសការឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ីលើអ៊ុយក្រែន»។ហ្វេសប៊ុកទូតបន្តថា៖ «ដោយសម្លឹងទៅកាន់ឆ្នាំថ្មី លោកឯកអគ្គរដ្ឋទូត Murphy និងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានពិភាក្សាលើវិធីកែលម្អទំនាក់ទំនងទ្វេភាគី។ យើងរំពឹងថា ឆ្នាំ ២០២៣ ល្អប្រកបដោយផ្លែផ្កា ហើយ អាចបន្តការខិតខំក្នុងការពង្រឹងមិត្តភាព រវាងប្រជាជនអាមេរិក និងប្រជាជនកម្ពុជា»។
លោក Murphy បានសរសេរលើបណ្តាញ Twitter របស់លោក នៅថ្ងៃទី ២៣ ខែធ្នូ ថា ឆ្នាំ ២០២២ គឺជាឆ្នាំដែលកម្ពុជាធ្វើជាប្រធានអាស៊ាន ហើយទទួលបានជោគជ័យជាប្រវត្តិសាស្ត្រចំពោះកិច្ចប្រជុំកំពូលពិសេសអាស៊ាន-សហរដ្ឋអាមេរិក និងការដំឡើងភាពជាដៃគូ រវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងអាស៊ានទៅជាភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ។លោកសរសេរថា៖ «ថ្ងៃនេះ [២៣ ធ្នូ] យើងបានទទួលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងគណៈប្រតិភូ របស់លោក នៅឯស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកនៅទីក្រុងភ្នំពេញ ដើម្បីប្រារព្ធពិធីដំណាច់ឆ្នាំ ២០២២ និងពិភាក្សាអំពីកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង ដើម្បីធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវទំនាក់ទំនងទ្វេភាគី»។
លោក ហ៊ុន ម៉ានី តំណាងរាស្ត្រនិងជាប្រធានសហភាពយុវជនកម្ពុជាដែលកូនប្រុសពៅ របស់ សម្តេច បានសរសេរជាភាសាអង់គ្លេសនៅលើហ្វេសប៊ុក ក្នុងន័យថា ដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ ជាការរំលឹកអំពីទំនាក់ទំនងដ៏ល្អ ក៏ដូចជាកិច្ចសហប្រតិបត្តិការទ្វេភាគីរវាងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងសហរដ្ឋអាមេរិក ក៏ដូចជាកិច្ចសហប្រតិបត្តិការតំបន់អាស៊ាន និងសហរដ្ឋអាមេរិកផងដែរ។
លោក មាជ សុវណ្ណរ៉ានាយកបេសកកម្មក្រៅប្រទេសនៃវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវគោលនយោបាយដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក យល់ឃើញថា ទស្សនៈកិច្ចរបស់លោក ហ៊ុន សែន ទៅកាន់ស្ថានទូតអាមេរិកដោយកម្រ ដែលធ្វើឡើងភ្លាមៗក្រោយសវនាការ លើសំណុំរឿងលោក កឹម សុខា រហូតដល់ម៉ោង៩យប់នោះ គឺជាការបញ្ជាក់ឡើងវិញថា កម្ពុជាមិនបានចោទចោទអាមេរិកថា ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងករណីនេះទេ។
បើតាមអ្នកវិភាគរូបនេះឲ្យដឹងថាសាកលវិទ្យាល័យអាមេរិកាំងភ្នំពេញផ្តល់ឱកាសឲ្យនិស្សិតខ្មែរទៅទទួលសញ្ញាពីសហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងនោះទំនងជាមាន«ចៅ លោក ហ៊ុន សែន»ផងដែរដែលសិក្សានៅសាលានោះ។ នៅក្នុងសវនាការ លោក កឹម សុខា កាលពីថ្ងៃទី២១ធ្នូ គឺមេធាវីការពារក្តីរដ្ឋាភិបាល ចង់ប្តឹងចោទប្រកាន់ឡើងវិញថា«អាមេរិកជាអ្នកនៅពីក្រោយរដ្ឋបរទេសចង់ផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល លោក ហ៊ុន សែន តាមរយៈធ្វើបដិវត្តន៍ព័ណ៌»។ ប៉ុន្តែ ពេលទៅប្រជុំអាស៊ាន នៅអាមេរិកលោក ហ៊ុន សែន បានប្រាប់អ្នកគាំទ្រថា កម្ពុជាមិនបានចោទអាមេរិកថាពាក់ព័ន្ធ សំណុំរឿង លោក កឹម សុខា ទេ។នេះបើតាមលោក មាជ សុវណ្ណរ៉ាប្រាប់កាសែត។
ស្ថានទូតអាមេរិកបានវាយតម្លៃខ្ពស់ចំពោះភាពជាអ្នកដឹកនាំរបស់កម្ពុជាជាប្រធានអាស៊ាន នៅគ្រាដែលមានបញ្ហាប្រឈម ថ្នាក់តំបន់ និងសាកលលោក និងការគាំទ្រចំពោះកិច្ចប្រជុំកំពូលពិសេស សហរដ្ឋអាមេរិក អាស៊ាន នៅទីក្រុង Washington រួមទាំងបដិសណ្ឋារកិច្ចចំពោះលោកប្រធានាធិបតី Joe Biden ដែលប្រជុំកំពូលកាលពីខែវិច្ឆិកា នៅភ្នំពេញ ដែលបានដំឡើងភាពជាដៃគូជាយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ រវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងអាស៊ាន។ទោះបីយ៉ាងណាបើតាមការកត់សម្គាល់វត្តមានសម្តេចតេជោទៅស្ថានទូតអាមេរិកបានធ្វើឡើងក្រោយពីមានដីកាបង្គាប់របស់តុលាការ លោក Kathleen M. Williams នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ទី២២ធ្នូ បានសម្រេចដោះលែងឲ្យលោក គ្រី ម៉ះផល ប្រធាននាយកដ្ឋានសត្វព្រៃ និងជីវចម្រុះ នៃរដ្ឋបាលព្រៃឈើ នៅក្រៅឃុំបណ្តោះអាសន្ន ដោយមានបំពាក់ប្រព័ន្ធតាមដាន GPS ភ្លាមៗ។ លោក គ្រី ម៉ះផល នឹងនៅក្រៅឃុំជាបណ្តោះអាសន្នរហូតដល់ថ្ងៃទី២៧ធ្នូ ក្រោមការទទួលខុសត្រូវរបស់ស្ថានទូតកម្ពុជាប្រចាំនៅទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន។
លោក គ្រី ម៉ះផល នឹងត្រូវចូលខ្លួនទៅតុលាការជាថ្មីនៅថ្ងៃទី២៧ធ្នូ ដើម្បីបំពាក់ប្រព័ន្ធតាមដាន GPS ជាថ្មី។ ដីកាបង្គាប់របស់តុលាការអាមេរិក បានសម្រេចឲ្យមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃរដ្ឋបាលព្រៃឈើរូបនេះ ស្នាក់នៅលំនៅដ្ឋានមួយកន្លែងនៃភាគខាងកើតនៃរដ្ឋ Virginia ក្នុងលក្ខខណ្ឌឃុំឃាំងដោយគ្មានការលើកលែង រហូតដល់មានការសម្រេចពីតុលាការអាមេរិកជាថ្មី។លោក គ្រី ម៉ះផល ដែលជាប្រធាននាយកដ្ឋានសត្វព្រៃ និងជីវចម្រុះ នៃរដ្ឋបាលព្រៃឈើ ក្រោមចំណុះរបស់ក្រសួងកសិកម្ម ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចអាមេរិក ឃាត់ខ្លួនភ្លាមៗ កាលពីថ្ងៃទី១៦វិច្ឆិកា និងត្រូវដាក់នៅមន្ទីរឃុំឃាំង Metropolitan នាទីក្រុងញ៉ូយ៉ក ក្នុងសំណុំរឿងជួញដូរសត្វស្វាព្រៃទៅអាមេរិក។ នៅថ្ងៃទី៣០វិច្ឆិកា មេធាវីការពារឲ្យលោក គ្រី ម៉ះផល និងស្ថានទូកម្ពុជាប្រចាំទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន បានដាក់លិខិតស្នើសុំផ្ទេរលោក គ្រី ម៉ះផល មកស្ថិតនៅក្រោមការឃុំឃាំងក្នុងបរិវេណស្ថានទូត។ ក៏ប៉ុន្តែសំណើនេះ ត្រូវបានបដិសេធភ្លាមៗ ដោយរដ្ឋអាជ្ញាអាមេរិក លោក Watts Fitzgerald ដោយលោកអះអាងថា សមត្ថកិច្ចអាមេរិកមានភស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីចោទប្រកាន់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់កម្ពុជារូបនេះ។
ក្នុងសំណុំរឿងនេះ មានមនុស្ស៨នាក់ ដែលក្នុងនោះមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់កម្ពុជា ២រូប(លោកគ្រីមៈផលនិងលោកកែអូម៉ាលិសប្រធារដ្ឋបាលព្រៃឈើនិងក្រុមហ៊ុនឯកជនស្រាវជ្រាវផ្នែកជីវសាស្ត្រឈ្មោះ «Vanny Bio Research» របស់ជនជាតិហុងកុង ក្នុងខេត្តពោធិ៍សាត់ ប្រទេសកម្ពុជា) ត្រូវបានក្រសួងយុត្តិធម៌អាមេរិក ចោទប្រកាន់ក្នុងសំណុំរឿងជួញដូរសត្វស្វាក្តាម ដែលអាមេរិកថា ជាពូជសត្វព្រៃដ៏កម្រ និងជិតផុតពូជ ចូលទៅទឹកដីអាមេរិក។ ភស្តុតាងដាក់បន្ទុកភ្លាមៗ ដែលឈានដល់ការចាប់ខ្លួនលោក គ្រី ម៉ះផល នៅឯព្រលានយន្តហោះអន្តរជាតិ នាទីក្រុងញ៉ូយក ត្រូវបានក្រសួងយុត្តិធម៌អាមេរិក ទម្លាយថា ខ្លួនមានឯកសារប្រតិបត្តិការហិរញ្ញវត្ថុ និងការដឹកជញ្ជូនសត្វស្វារាប់រយក្បាលក្រោមឯកសារក្លែងបន្លំ ទៅកាន់រដ្ឋផ្លរីដា និងរដ្ឋតិចសាស់ ប្រទេសអាមេរិក។
នេះគឺជាលើកទី១ ហើយ ដែលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន បានបំពេញទស្សនកិច្ចនៅឯស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិក នៅទីក្រុងភ្នំពេញ ក្នុងអាណត្តិរបស់លោក Murphy។ លោកត្រូវបានតែងតាំងជាឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជា កាលពីខែសីហា ឆ្នាំ ២០១៩។កាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០២២ ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក លោក Joe Biden បានតែងតាំងលោក William Forden ជាឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិកថ្មីប្រចាំកម្ពុជា ដែលនឹងត្រូវជំនួសលោក Murphy។ នេះបើតាមសេចក្តីប្រកាសរបស់សេតវិមាន។
លោក គិន ភា ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ នៃរាជបណិ្ឌត្យសភាកម្ពុជា ប្រាប់កាសែតថា លោកសង្ឃឹមថា មេរៀនរយៈពេល ៧០ ឆ្នាំនៃទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំង ២ កន្លងមក គឺជារយៈពេលគ្រប់គ្រាន់ សម្រាប់ប្រទេសទាំង ២ ប្រើប្រាស់ ក្នុងការពង្រឹងទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីឱ្យកាន់តែមានស្ថិរភាពគ្រប់ជ្រុងជ្រោយកាន់តែស៊ីជម្រៅ និងរឹងមាំជាងមុន សម្រាប់រយៈពេល ៧០ ឆ្នាំទៅមុខទៀត និងរយៈពេលច្រើនជាងនេះ។
សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា មើលឃើញថា នេះជាចំណុចវិជ្ជមានសម្រាប់ភាគីទាំង២ ដែលចេះរកវិធីសាស្ត្រជួបគ្នា ដោះស្រាយបញ្ហាដែលមិនយល់គ្នាឬមិនទុកចិត្តគ្នា។
បើទោះជាមិនដឹងពីរបៀបវារៈនៃជំនួប សាស្ត្រាចារ្យរូបនេះយល់ថា ភាគីទាំង២ អាចនឹងលើកយកប្រធានបទដែលមិនយល់គ្នាមកជជែក ដូចជា ជំហរអព្យាក្រឹតភាពរបស់កម្ពុជាពាក់ព័ន្ធវត្តមានយោធាបរទេស សំដៅវត្តមានយោធាចិននៅកំពង់ផែរាម មកបង្ហាញឱ្យច្បាស់ ជាដើម។ក្រៅពីនោះ គេអាចនឹងលើកពីកង្វល់ពាក់ព័ន្ធកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ដែលកម្ពុជាបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀង និងសេចក្តីប្រកាសរួមស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សជាសកល ឆ្នាំ១៩៤៨ ដែលភាគីកម្ពុជាបានឱ្យសច្ចាប័ននៅឆ្នាំ១៩៩២ ជាដើម ដែលទាមទារឱ្យកម្ពុជាអនុវត្តឱ្យបានពេញលេញ ដើម្បីកម្ពុជាទទួលបានប្រយោជន៍ មានការគាំពារផ្នែកការទូត និងពាណិជ្ជកម្មដូចជា GSP។
តែ លោកយល់ថា ក្រោយជំនួបនេះ លំហនយោបាយ សិទ្ធិមនុស្ស ប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា នៅតែមិនមានភាពល្អប្រសើរដដែល ដោយសារស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន សកម្មជននយោបាយ សិទ្ធិមនុស្ស បរិស្ថាន ជាដើមនោះ រងនូវការគំរាម ការកាត់ទោស ស្របពេលសេរីភាពបញ្ចេញមតិកាន់តែរួមតូច ខណៈមិនឃើញរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាតាំងចិត្តអនុវត្តតាមការលើកឡើងរបស់ប្រទេសមហាអំណាចមួយនេះឡើយ។លោកថា៖ «ខ្ញុំគិតថា ប្រហែលជាមិនមានអីវិវត្តរីកចម្រើន ធ្វើឱ្យលំហសេរីភាពនយោបាយ ឬក៏ប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាប្រែប្រួល ឬក៏វិវត្តទៅរកស្ថានភាពដូចជាមុនបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ឆ្នាំ២០១៧ទេ ដោយសារតែយើងមើលស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ននេះ សកម្មជននយោបាយ សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស បរិស្ថាន ជាដើម រងការគំរាម រងការកាត់ទោស ហើយមានតែសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិកាន់តែរួមតូច។
យើងអត់មានឃើញការតាំងចិត្តរបស់ភាគីកម្ពុជា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នៅក្នុងការអនុវត្តតាមការលើកឡើង ឬក៏កង្វល់របស់សហគមន៍អន្តរជាតិលើកឡើង ជាពិសេសសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហគមន៍អឺរ៉ុបនៅឡើយទេ»។លោក វណ្ណរ៉ាវាតម្លៃ ថា បើក្រោយជំនួបនេះហើយមិនមានការវិវត្តជាវិជ្ជមានទេ មធ្យោបាយមួយទៀត គឺអាមេរិកមានយន្តការច្បាប់មួយចំនួនពាក់ព័ន្ធសេចក្តីស្នើច្បាប់១ និងសេចក្តីព្រាងច្បាប់១ ចេញពីសភា SHR4686 និង S3052 ចេញពីព្រឹទ្ធសភា។ ក្នុងនោះ គេអាចអនុម័តឱ្យបានលឿន និងអនុវត្តដាក់សម្ពាធ ឬហ៊ុមព័ទ្ធសិទ្ធិ ដាក់ទណ្ឌកម្មលើឥស្សរជននយោបាយដែលធ្វើឱ្យខូចលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។
