វីដេអូ
តាមដានសង្គម
ចំនួនអ្នកទស្សនា
ថ្ងៃនេះ 4724 នាក់
ម្សិលមិញ 6501 នាក់
សរុប 13953279 នាក់
ប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថាន៖ការវិវឌ្ឍន៍ថ្មីនៃភាពតានតឹងក្នុងប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថានអាចរំខានដល់ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ីលោកPutinនៅពេលដែលលោកកំពុងផ្តោតលើការដោះស្រាយភាពតានតឹងជាមួយលោកខាងលិចជុំវិញអ៊ុយក្រែន។រលកនៃការតវ៉ាដែលកើតឡើងនៅក្នុងប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថានអាចត្រូវបានគេចាត់ទុកថាមិនធ្លាប់មានក្នុងរយៈពេលជាង ៣០ឆ្នាំ។
ភាពចលាចលបានរីករាលដាលយ៉ាងឆាប់រហ័សដោយបង្ខំឱ្យរដ្ឋាភិបាលកាហ្សាក់ស្ថានប្រកាសភាពអាសន្ននិងសុំឱ្យក្រុមចម្រុះដឹកនាំដោយរុស្សីជួយក្នុងការធ្វើឱ្យស្ថានការណ៍មានស្ថិរភាព។ខណៈដែលអ្នកមានស្តុកស្តម្ភនៅកាហ្សាក់ស្ថានបានប្រញាប់ប្រញាល់ឡើងយន្តហោះរបស់ពួកគេដើម្បីគេចចេញពីភាពចលាចលក្នុងស្រុកក្រុមអ្នកតវ៉ាបានបន្តដុតអគាររដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងទីក្រុងធំៗ។ការប៉ះទង្គិចគ្នារវាងក្រុមបាតុករ និងកងកម្លាំងសន្តិសុខបានបណ្តាលឲ្យមនុស្សយ៉ាងហោចណាស់១៣នាក់ស្លាប់។
ភាពសោកសៅដ៏ក្ដៅគគុកបានផ្ទុះឡើងនៅពេលដែលជីវិតសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមត្រូវបានរងផលប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដោយជំងឺរាតត្បាតហើយការសម្រេចចិត្តថ្មីៗរបស់រដ្ឋាភិបាលកាហ្សាក់ស្ថានក្នុងការដំឡើងថ្លៃប្រេងឥន្ធនៈអាចចាត់ទុកថាជា”ចំបើងចុងក្រោយ” ។ ដើម្បីបញ្ចៀសស្ថានការណ៍លោកប្រធានាធិបតី Tokaev បានចុះហត្ថលេខាលើការសម្រេចចិត្តបណ្តេញលោក Nazarbayev ។ប៉ុន្តែនោះមិនបានជួយកែលម្អស្ថានការណ៍ឡើយ។កាសែត The Daily Beast បាននិយាយថា ស្ថានភាពអស្ថិរភាពក្នុងប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថាននាពេលបច្ចុប្បន្នគឺជា”សុបិន្តអាក្រក់” ថ្មីមួយសម្រាប់ប្រទេសរុស្ស៊ី។ទីក្រុងម៉ូស្គូបានចាត់ទុកកាហ្សាក់ស្ថានជាប្រទេសសេដ្ឋកិច្ចធំជាងគេនៅអាស៊ីកណ្តាលជាសម្ព័ន្ធមិត្តយុទ្ធសាស្ត្រដ៏សំខាន់។
កាហ្សាក់ស្ថានក៏ជាសមាជិកនៃអង្គការសន្ធិសញ្ញាសន្តិសុខសមូហភាព (CSTO) ដែលដឹកនាំដោយរុស្ស៊ី។ប្រទេសនេះមានប្រជាជន ១៨ លាននាក់ជាជនជាតិរុស្ស៊ី ២០% ។ លើសពីនេះ រុស្ស៊ី និងកាហ្សាក់ស្ថាន មានព្រំដែនរួមគ្នាជាង៧.៦០០ គីឡូម៉ែត្រ ដែលជាព្រំដែនដីជាប់គ្នាវែងបំផុតមួយក្នុងពិភពលោក។សម្រាប់ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ី លោក Vladimir Putinអស្ថិរភាពនៅព្រំដែនភាគខាងត្បូងរបស់ប្រទេសគឺជាបញ្ហាដ៏លំបាក ជាពិសេសក្នុងបរិបទដែលរុស្ស៊ីកំពុងផ្តោតលើការដោះស្រាយភាពតានតឹងជាមួយលោកខាងលិចជុំវិញអ៊ុយក្រែន។ប្រការនេះនឹងធ្វើឲ្យលោកPutinមានជំហរក្នុងការជ្រើសរើសរវាងការដោះស្រាយបញ្ហានៅភាគខាងលិចបញ្ឈប់ការគំរាមកំហែងនៅភាគខាងត្បូង។
ក្រុមចម្រុះយោធាមួយដឹកនាំដោយរុស្ស៊ីបានបញ្ជូនទាហានជាង២,៥០០នាក់ទៅកាន់ប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថាន ដើម្បីបំពេញបេសកកម្មសំខាន់ៗពេលមានការផ្ទុះឡើងនៃកុបកម្មនៅក្នុងប្រទេស។ព័ត៌មានលម្អិតនៃការដាក់ពង្រាយយោធារួមគ្នានៃអង្គការសន្ធិសញ្ញាសន្តិសុខសមូហភាព(CSTO)ដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងម៉ូស្គូក្នុងប្រទេសរុស្ស៊ីទៅកាន់ប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថានត្រូវបានបង្ហាញដោយអគ្គលេខាធិការ CSTO លោក Stanislav Zas នៅក្នុងបទសម្ភាសន៍ជាមួយទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន Sputnik នៅថ្ងៃទី៦ ខែមករា។ កងកម្លាំង CSTO រួមមាន អាមេនី បេឡារុស កាហ្សាក់ស្ថាន កៀហ្ស៊ីស៊ីស្ថាន រុស្ស៊ី និងតាជីគីស្ថាន ដែលរុស្ស៊ីដើរតួនាទីនាំមុខ។
ឧត្តមសេនីយ៍Zasបាននិយាយថាបេសកកម្មរក្សាសន្តិភាពនៅកាហ្សាក់ស្ថានត្រូវបានចាប់ផ្តើមពេញលេញស្របតាមធម្មនុញ្ញ CSTO ចាប់តាំងពីប្រធានាធិបតីកាហ្សាក់ស្ថាន Kassym-Jomart Tokayev បានស្នើសុំជំនួយCSTOក្នុងបរិបទនៃប្រទេសដែលកំពុងប្រឈមមុខនឹងការគំរាមកំហែងកាន់តែខ្លាំងឡើងពីរលកនៃអំពើហិង្សា។ យោងតាមឧត្តមសេនីយ៍Zas បន្ទាប់ពីការពិគ្រោះយោបល់ជាបន្ទាន់សម្ព័ន្ធ CSTO បានយល់ព្រមថា”ព្រឹត្តិការណ៍ដែលកើតឡើងនៅកាហ្សាក់ស្ថានបង្កការគំរាមកំហែងយ៉ាងពិតប្រាកដដល់សន្តិសុខ ស្ថិរភាពរបស់ប្រទេស និងសូម្បីតែបូរណភាពទឹកដី”។ប្រធានាធិបតីកាហ្សាក់ស្ថាន Kassym-Jomart Tokaev កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែមករាបានប្រកាសដាក់ប្រទេសក្នុងភាពអាសន្នទូទាំងប្រទេស ហើយបានស្នើសុំជំនួយពីCSTOដើម្បីជួយដោះស្រាយកុបកម្មនៅក្នុងប្រទេស។
ទីក្រុងម៉ូស្គូសង្ឃឹមថាការដាក់ពង្រាយនេះនឹងធ្វើឱ្យស្ថានការណ៍នៅកាហ្សាក់ស្ថានមានស្ថិរភាពយ៉ាងឆាប់រហ័សដោយមិនប៉ះពាល់ដល់ទំហំកងកម្លាំងរបស់រុស្ស៊ីនៅតាមព្រំដែនជាមួយអ៊ុយក្រែនឡើយ។រុស្សីត្រូវបានគេជឿថាកំពុងបង្កើតកម្លាំងឥតឈប់ឈរនៅតាមព្រំដែនជាមួយអ៊ុយក្រែនដើម្បីទទួលបានឥទ្ធិពលនៅក្នុងការចរចាសន្តិសុខជាមួយលោកខាងលិចដោយដាក់សម្ពាធឱ្យអង្គការណាតូកាត់បន្ថយវត្តមានយោធារបស់ខ្លួននៅអឺរ៉ុបខាងកើត។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រសិនបើផែនការនេះមិនសម្រេចទេ លោក Vladimir Putinនឹងស្ថិតក្នុងភាពលំបាក។ វាស្ទើរតែមិនអាចទៅរួចទេក្នុងការផ្តោតលើកាហ្សាក់ស្ថាន និងអ៊ុយក្រែនក្នុងពេលតែមួយ។
ទីក្រុងម៉ូស្គូប្រហែលជាត្រូវជ្រើសរើសកាត់បន្ថយទំហំនៃកងកម្លាំងរបស់ខ្លួននៅតាមព្រំដែនជាមួយអ៊ុយក្រែនដើម្បីផ្តោតលើស្ថិរភាពស្ថានភាពនៅក្នុងប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថាន ដើម្បីពង្រឹងជំហររបស់រុស្ស៊ីនៅអាស៊ីកណ្តាល.។ការពង្រាយកងទព័ដឹកនាំដោយប្រទេសរុស្ស៊ីនេះអាមេរិកនិងសហភាពអឺរ៉ុប(EU)បានចេញប្រតិកម្ម ។អ្នកនាំពាក្យសហភាពអឺរ៉ុបកាលពីថ្ងៃទី៦ខែមករាបានអំពាវនាវឱ្យរុស្ស៊ីគោរពអធិបតេយ្យភាព និងឯករាជ្យភាពរបស់ប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថានបន្ទាប់ពីរុស្ស៊ីបានបញ្ជូនកងទ័ពទៅកាន់ប្រទេសនេះ ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងកុបកម្ម។
អ្នកនាំពាក្យរបស់សហភាពអឺរ៉ុបបាននិយាយថា “អំពើហិង្សាត្រូវតែបញ្ឈប់។ យើងក៏កំពុងអំពាវនាវឱ្យមានការអត់ធ្មត់ពីគ្រប់ភាគីនិងដំណោះស្រាយដោយសន្តិវិធីនៃស្ថានភាព។ EU ត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេចដើម្បីគាំទ្រកិច្ចសន្ទនាក្នុងស្រុក” ។អ្នកនាំពាក្យរូបនេះបញ្ជាក់ថាកាហ្សាក់ស្ថាន គឺជាដៃគូដ៏សំខាន់របស់សហភាពអឺរ៉ុប។ក្នុងក្របខណ្ឌនៃកិច្ចព្រមព្រៀងភាពជាដៃគូនិងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការដែលប្រសើរឡើងរវាងសហភាពអឺរ៉ុបនិងកាហ្សាក់ស្ថានសហភាពអឺរ៉ុបជឿជាក់ថា កាហ្សាក់ស្ថាននឹងរក្សាការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ខ្លួនរួមទាំងសេរីភាពនិងសិទ្ធិ។”យើងអំពាវនាវឱ្យភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ធ្វើសកម្មភាពប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវនិងដោយមានការអត់ធ្មត់និងជៀសវាងសកម្មភាពដែលអាចនាំឱ្យមានការកើនឡើងនៃអំពើហិង្សា។
អាមេរិកក៏បានចេញការព្រមានដល់រុស្ស៊ីបន្ទាប់ពីក្រុងម៉ូស្គូបានបញ្ជូនកម្លាំងទៅកាហ្សាក់ស្ថានចំពេលមានកុបកម្មដែរ។អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសបាននិយាយថា”សហរដ្ឋអាមេរិកនិងពិភពលោកនឹងត្រួតពិនិត្យការរំលោភណាមួយ។យើងក៏នឹងត្រួតពិនិត្យសកម្មភាពណាមួយដែលអាចកំណត់ដំណាក់កាលសម្រាប់ការរឹបអូសយកសម្ភារៈនៅកាហ្សាក់ស្ថាន” ។ បានប្រាប់អ្នកយកព័ត៌មាននៅថ្ងៃទី៦ខែមករាលោក Price បាននិយាយថាលោកនឹង”អនុញ្ញាតឱ្យរដ្ឋាភិបាលកាហ្សាក់ស្ថាន”ពន្យល់ពីហេតុផលសម្រាប់ការអញ្ជើញអង្គការសន្ធិសញ្ញាសន្តិសុខសមូហភាព (CSTO) ដែលដឹកនាំដោយរុស្ស៊ីមកកាន់ប្រទេសនេះ។
ផ្ទុយទៅវិញប្រទេសចិនហាក់បីដូចជាមិនមានអ្វីច្រើនទេនៅពេលដែលកុបកម្មបានផ្ទុះឡើងនៅក្នុងប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថានហើយរុស្ស៊ីបានបញ្ជូនកងទ័ពទៅកាន់ប្រទេសអាស៊ីកណ្តាល។ប្រទេសចិនបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយដោយចាត់ទុកថាវាជា “កិច្ចការផ្ទៃក្នុង”របស់កាហ្សាក់ស្ថាន។អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសចិនលោក Wang Wenbin បានប្រាប់អ្នកយកព័ត៌មាននៅទីក្រុងប៉េកាំងកាលពីថ្ងៃទី៦ ខែមករាថា “ចិននិងកាហ្សាក់ស្ថាន គឺជាប្រទេសជិតខាងមិត្តភាព២និងជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយយូរអង្វែង”។លោក Wang បាននិយាយថា”អ្វីដែលបានកើតឡើងនៅក្នុងប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថានគឺជាបញ្ហាផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួន។
យើងជឿថារដ្ឋាភិបាលរបស់ខ្លួនអាចដោះស្រាយរឿងនេះបានត្រឹមត្រូវ”លោកWangបាននិយាយថា “ប្រទេសចិនសង្ឃឹមថាស្ថិរភាពនៅក្នុងប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថានអាចនឹងត្រូវបានស្តារឡើងវិញក្នុងពេលឆាប់ៗនេះ” ។សូមបញ្ជាក់ថា៖កាហ្សាក់ស្ថានមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងតំបន់ Xinjiang របស់ប្រទេសចិន។ ក្នុងនាមជាប្រទេសជិតខាងជាមិត្តនិងដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយប្រទេសចិននិងកាហ្សាក់ស្ថានបានរក្សាទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធហើយពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីក៏មានការរីកចម្រើនយ៉ាងឆាប់រហ័សក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ។កាហ្សាក់ស្ថានត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា “មជ្ឈមណ្ឌលថាមពល” នៃអាស៊ីកណ្តាល ហើយស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ននៅក្នុងប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថានត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងប៉ះពាល់ដល់បំពង់បង្ហូរប្រេង និងឧស្ម័ននិងគម្រោងជាមួយប្រទេសចិន។
កុបកម្មក្នុងប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថានបានបង្កក្តីបារម្ភអំពីការដឹកជញ្ជូនប្រេងនិងឧស្ម័នទៅកាន់ប្រទេសចិន។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយក្រុមហ៊ុនចិននៅកាហ្សាក់ស្ថានបានចាត់វិធានការដើម្បីធានាសុវត្ថិភាពបុគ្គលិករបស់ពួកគេ។ធុរកិច្ចចិននិយាយថាភាពចលាចលនឹងមិនមានផលប៉ះពាល់ធំដុំទេដោយសារការនាំចេញប្រេង និងឧស្ម័ននៅតែមានសុវត្ថិភាពតាមបច្ចេកទេស។ ក្រុមហ៊ុនចិនក្នុងស្រុកក៏បាននិយាយផងដែរថាពួកគេត្រូវបានរៀបចំហើយថារដ្ឋាភិបាលកាហ្សាក់ស្ថានក៏នឹងចាត់វិធានការដែលត្រូវគ្នាដើម្បីធានាសុវត្ថិភាពផងដែរ។យោងតាមស្ថិតិពីគយចិន ប្រទេសចិនបាននាំចូលឧស្ម័នធម្មជាតិចំនួន៤.០២លានតោនពីកាហ្សាក់ស្ថានចាប់ពីខែមករាដល់ខែវិច្ឆិកាឆ្នាំ២០២១។
សូមបញ្ជាក់ថាចល្លាចលនៅប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថានវាបានចាប់ផ្តើមក្រោយពីរដ្ឋាភិបាលប៉ុនប៉ងនាំទំនិញប្រេងឥន្ធនៈនិងហ្គាសចូលក្នុងទីផ្សារសេរីនៅឆ្នាំ២០២២នេះ ដែលបណ្តាលអោយប្រេងនិងហ្គាសឡើងថ្លៃមួយជាពីរ ជាពិសេសហ្គាសដែលសំខាន់សំរាប់ចាក់យានយន្ត ចំអិនអាហារនិងកំដៅក្នុងផ្ទះនៅកាហ្សាក់ស្ថាន។តែការមិនសប្បាយចិត្តទូទៅក៏ជំរុញឡើងដោយកំណើនអតិផរណានិងប្រព័ន្ធនយោបាយបែបផ្តាច់ការនៅក្នុងប្រទេសសំបូរប្រេងមួយនេះ ដោយប្រជាជនត្អូញត្អែរជាយូរមកហើយអំពីអំពើពុករលួយផ្លូវការដែលរីកដូចផ្សិត។
នៅទីក្រុងធំបំផុត អាល់ម៉ាទី ទាំងសាលាក្រុងនិងនិវេសដ្ឋានរបស់ប្រធានាធិបតី ត្រូវកុបករដុតបំផ្លាញក្រោយពីអ្នកប្រឆាំងតវ៉ាសំរុកចូលក្នុងអាគារទាំងនេះកាលពីថ្ងៃ៥មករា។លោកប្រធានាធិបតី តូកាយេវ បានអះអាងថា ប៉ូលិសជាច្រើននាក់ត្រូវបានសម្លាប់ក្នុងហេតុការណ៍នៅអាល់ម៉ាទីនេះ។
មានការសម្គាល់ថាការប្រឆាំងតវ៉ានេះមិនបានបង្ហាញក្រុមមេដឹកនាំណាអោយច្បាស់លាស់និងក៏មិនគណបក្សប្រឆាំងណាចេញមុខមកទាមទារដែរ។តែការផ្តោតដំបូងរបស់វាគឺ អតីតប្រធានាធិបតី នួរស៊ុលតង់ ណាហ្សាបាយេវ អាយុ៨១ឆ្នាំ ដែលបានលើកបន្តុកលោកតូកាយេវនៅឆ្នាំ២០១៩ជាអ្នកស្នងតំណែងបន្ត ពេលលោកលាឈប់ក្រោយពីកាន់មុខតំណែងនេះអស់៣ទសវត្សរ៍តែនៅបន្តកាន់តំណែងជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាយោធាដ៏មានអំណាច។បុរសវ័យ៨១ឆ្នាំនេះត្រូវគេគិតថានៅរក្សាទុកអំណាចសំខាន់ៗសំរាប់ខ្លួនឯង ក្នុងនាមជា«មេដឹកនាំមួយជីវិត»របស់កាហ្សាក់ស្ថាន។
ប្រជាជនកាហ្សាក់ស្ថានជាច្រើនបន្ទោសលោកនួរស៊ុលតង់ ណាហ្សាបាយេវ ថាអនុញ្ញាតអោយកើតមានអំពើពុករលួយដ៏រាលដាលនិងបដិសេធសេរីភាពនយោបាយរបស់គេ។ពួកគេក៏ចង្អុលទៅកាន់សមាជិកគ្រួសារលោកណាហ្សាបាយេវ ថាកាន់តែមានបានតាមរយៈភាគហ៊ុននៅក្នុងក្រុមហ៊ុនជំនួញសំខាន់ៗនៅក្នុងប្រទេសដែលមានប្រជាជន១៩លាននាក់ ទំហំប៉ុនអឺរ៉ុបខាងលិច។